همهچیز در مورد فیجتها؛ آیا این وسایل واقعا آرامش بخش هستند؟
همهی ما بدون آنکه متوجه شده باشیم روزانه بارها و بارها فیجت میکنیم.
فیجت چیست؟
فیجت حرکتهای کوچک و سادهای هستند که وقتی بیقراریم و استرس داریم انجام میدهیم.
مثلاً برخی در چنین مواقعی با انگشتان دستانشان بازی میکنند، برخی با انگشتانشان را در لای موهایشان میکشند و موهایشان را تاب میدهند؛ بعضیها ناخنهایشان را میجوند یا ممکن است با گوشهی لباسشان بازی کنند. برخی نیز مدام دکمه بالای خودکار را فشار میدهند، تکان دادن پا، چرخاندن مداد یا کلید بین انگشتان هم نوعی فیجت است.
کافی است یک خودکار و یک کاغذ سفید در نزدیکی دست شما باشد و برای یک تلفن مهم کاری یا عاطفی با دیگران تلفنی صحبت کنید. فکر میکنید بعد از اتمام مکالمه با چه صحنهای مواجه میشوید؟
بله درست حدس زدید. با یک کاغذ پر از نوشتههای تودرتو و گاها نامفهوم و کلی شکلهای عجیبوغریب و گلوبلبل!
اگر کمی بیشتر دقت کنید میتوانید در مورد صدها مثال دیگر نیز صحبت کنیم که همه ما روزانه آنها را انجام میدهیم.
در واقعاً تمام این مثالها فیجت محسوب میشوند. حرکاتی که بدن بهصورت خودآگاه و خیلی اوقات ناخودآگاه انجام میدهد تا فشار استرس و اضطرابی که در شما به وجود آمده است را کم کند.
برخلاف چیزی که خیلی از افراد تصور میکنند، فیجتها اصلاً چیز جدیدی نیستند. هنوز هم فرفرههای چوبی قدیمی را به خاطر دارید؟ فرفرههایی که بر روی یک سطح صاف قرار میدادیم و میچرخاندیمشان! و بارهای و بارها این حرکت تکراری و ساده را انجام میدادیم و لذت میبردیم. آن فرفرهها نیز یک ابزار برای فیجت محسوب میشدند اما در آن زمان فقط آنها را به نام فرفره چوبی میشناختیم و هیچوقت هم نمیفهمیدیم که چرا همه ما دوست داریم یکی از آنها را داشته باشیم.
فیجتها بدون آنکه متوجه آن شویم موجب تسکین استرس و تلقین حس آرامش به فرد میشوند و بعد هم متوقف میشوند. درواقع فیجتها معادل انگلیسی Fidget به ابزارهایی گفته میشوند که آرامشبخش، تخلیه کننده عصبی و ضد استرس هستند.
چه کسانی به فیجت نیاز دارند؟
فیجت برای تمام کسانی که عاداتی ازجمله تکان دادن دست یا پاهایشان در حال انجام کار یا مشاهده تلویزیون دارند، کسانی که عادت دارند کنترل تلویزیون را در دست گرفته و با دکمههای آن بازی کنند، کسانی که عادت دارند مدام چیزی در دست داشته و تکان دهند، کسانی که دارای شغلهای پراسترس هستند، دانش آموزان و دانشجویانی که در زمان امتحانات خود استرس میگیرند، افرادی که کار تمرکزی انجام میدهند و ... در کل میتوان گفت هرکسی که دچار مشکلات عصبی، استرس و تمرکزی است میتواند از فیجت استفاده کند.
انسانها همچنان در جستجوی فیجتهای جدید بودهاند و نوع و شکل این فیجتها مطابق با تکنولوژی و زمانی که در آن زندگی میکنیم تفاوت داشته است و هرچند وقت یکبار بازیها و ابزارآلاتی جدید بهعنوان فیجت و باهدف رفع استرس ساخته میشوند.
یکی از مهمترین فیجتهای جدید ابزاری ساده به نام «اسپینر» است که از حدود یک سال قبل در دنیا محبوبیت فراوانی پیداکرده است و حالا هم چند ماهی است که تب این فیجت در ایران بسیار داغ شده است.
اسپینر
اسپینر معادل انگلیسی Spinner یک نوع فیجت چرخشی است که همان کار فیجتهای قدیمی یعنی کنترل اعصاب و تخلیه عصبی را انجام میدهد. اسپینر به فارسی «فرفرهی بیقراری» ترجمهشده است اما در بین عموم مردم با همان نام اسپینر شناخته میشود.
طرز کار این نوع فیجت ها به این صورت است که فرد با چرخاندن سریع آن و تمرکز در چرخاندن سریعتر و طولانیتر به آرامش دست میابد. اسپینر ها انواع مختلفی دارند و در شکلها و رنگهای مختلفی نیز موجود هستند.
حالا تبلیغات شبکههای اجتماعی و فروشگاههای اینترنتی پر است از اسپینرهای رنگارنگ که حتی بعضی از آنها با چاشنی LED مزه دارتر شدهاند!
اسپینر برای نخستین بار در سال 1997 میلادی توسط خانمی به نام Catherine Hettinger اختراع شد و در آمریکا به ثبت رسید.
به گفتۀ «خانم هتینگر» ایدۀ ساخت این وسیله به سالها پیشتر بازمیگردد. خانم هتینگر در دوران جوانی بهنوعی بیماری خود ایمنی مبتلا بوده که باعث ضعف شدید در عضلات میشده و همین مسئله مانع از بازی کردن او با دختر خردسالش میشده، او در آن زمان، وسیلهای با متریال بسیار ساده درست کرد که قابلیت چرخش داشت و دختربچه را ساعتها سرگرم میکرده است. او بعدها با دیدن نوجوانانی که با چرخاندن وسیلهای به سمت نیروهای اسرائیلی سنگ پرتاب میکنند ایدهی خود را تکمیلتر کرد و چیزی را ساخت که حالا اسپینر نامیده میشود.
شاید «فیجت اسپینر» در نگاه اول و در تبلیغات اینترنتی و تلویزیونی اصلاً وسیلهای جالب و بهدردبخور به نظر نمیرسند!
اما موضوع عجیب و جالب درباره این وسیله آن است که اکثر افرادی که اسپینر را میچرخانند میگویند بعد از چندین بار چرخاندن اسپینر، دل کندن از آن کاری دشوار است و گاه دقایق طولانی مشغول به چرخاندن این حرکت تکراری در روز هستند.
نکته جالبی که در مورد اسپینرها وجود دارد آن است که برخی از فیجتها بااینکه موجب تمدد اعصاب شخص میگردند؛ اما بر روی دیگر افراد نتیجه معکوس میگذارند و ممکن است افرادی که شما را در حال فیجت کردن مشاهده میکنند بهشدت عصبی کند. تصور کنید که فردی را در حال ناخن جویدن، یا بازی کردن با گوشه پایین پیراهنش ببینید یا او در حال ضربهزدن های مکرر و ناخودآگاه بر روی میز باشد. این حرکات معمولاً بر روی شما که بیننده یا شنونده آنها هستید نتیجه عکس گذاشته و شاید شمارا عصبی کند تا نهایتاً از او بخواهید که دیگر آن حرکت را انجام ندهد!
در مورد گجتهای جدیدی که بهعنوان فیجت ساخته شدهاند نیز این موضوع صادق است. اگر به خاطر داشته باشید حدود یک دهه قبل در بین ایرانیان زیادی دو عدد آهنربای کپسولی شکل مرسوم شده بود که با بالا انداختن همزمان آنها صدایی قابلتوجه تولید میشد. قطعاً اگر شما بیننده و یا شنونده صداهای تولیدشده توسط این آهنرباها بودید عصبانی میشدید؛ اما کافی بود همان آهنرباها را در همان لحظه از فرد بگیرید و یکبار آنها را در هوا بالا میانداختید تا عصبانیت شما فروکش کرده و حتی خود شما دقایقی مشغول بالا انداختن آنها شده و از صدا و حرکت تولیدشده آن لذت میبردید!
البته این حس نامطلوب در مورد اسپینرها بسیار کمتر است؛ اما این را گفتم که بدانید اینکه در نگاه اول به چرخیدن اسپینر چیز جالبی در آن مشاهده نکردید دلیل بر جالب نبودن آن نیست. باید خودتان برای یکبار هم که شده یک اسپینر را در دست گرفته و آن را بچرخانید تا حرف من را تائید کنید.
اصلیترین سؤالی که پس از مطالعه کردن این مقاله ممکن است به ذهنتان خطور کند این است که آیا اصلاً فیجتها تأثیری در بهبود آرامش روانی و قدرت تمرکز فرد ایجاد میکنند یا خیر.
هرچند دلایل و پژوهشهای علمی زیادی در مورد فیجت وجود ندارد ولی مشاهدات نشان میدهد که فیجتها مفیدند. در حال حاضر پژوهشگران بیشتری به اسپینرها بهعنوان ابزاری که بهسلامت کمک میکند علاقهمند شدهاند.
مقالهای که در Journal of Preventive Medicine منتشرشده نشان میدهد که فیجت ریسک مرگ مرتبط با نشستن بیشازحد را در زنان موردپژوهش کم کرده است. پژوهشی دیگر روی دیابتیها و افراد چاق نشان داده که فیجت میتواند در سوزاندن کالری مقداری مؤثر باشد. البته یادتان باشد هیچگاه فیجتها جای ورزش کردن را نمیگیرد.
پس میتوان با قطعیت گفت: تبلیغاتی که در مورد اسپینر میشود و تولیدکنندگان آن معتقدند که باعث رفع استرس و اضطراب میگردد تا حد زیادی به واقعیت نزدیک است. خصوصاً اگر اسپینر را درجایی استفاده کنید که باید استفاده کنید!
چراکه اسپینر با این هدف ساختهشده است که ازلحاظ اجتماعی در موقعیتی باشید که از تکان خوردن و وول خوردن منع شده باشید. مثل صف انتظار در یک مطب پزشک، سر کلاس دانشگاه و ...
کافی است در چنین موارد مشابهی از اسپینر استفاده کنید و آن را بچرخانید تا تأثیر آن را بر رفع استرس و اضطراب خود بهطور ملموس و محسوسی احساس کنید.
حالا علاوه بر اسپینرهای واقعی، اسپینرهای مجازی هم تهیهشدهاند. شاید معروفترین اسپینر مجازی، اسپینر گوگل باشد!
کافی است در موتور جستجوی گوگل Spinner را به انگلیسی جستجو کنید تا فیجت اسپینری که گوگل برایتان فراهم ساخته را ببینید. (توضیح اینکه این حالت تنها در گوگل انگلیسی اتفاق میافتد بنابراین اگر زبان موتور جستجوی شما فارسی است در انتهای صفحه بر روی عبارت Google in English کلیک کنید تا زبان موتور جستجو به انگلیسی تبدیل شود و سپس عبارت Spinner را جستجو کنید)
برای چرخش اسپینر میتوانید در صفحات لمسی، همانند یک اسپینر واقعی آن را بچرخانی یا دکمه spin را فشار دهید. اسپینر مجازی گوگل با کلیک روی دکمهی اسپین با سرعتهای مختلف و به شکلهای متفاوت میچرخد. با کلیک روی دکمه وسطی اسپینر هم از حرکت بازمیایستد. البته قطعاً هیچوقت حس و حالی که چرخاندن یک اسپینر واقعی به شما منتقل میکند، یک اسپینر مجازی برای شما نخواهد داشت.
گوگل یک گزینه هم برای تغییر اسپینر به حالت گردونهی شانس گذاشته که با استفاده از آن میتوانید اعداد تصادفی به دست بیاورید که به درد قرعهکشی هم میخورد. این گردونه شانس میتواند از دو تا ۲۰ عدد داشته باشد.
حالا حتی اسپینر را میتوانید در بازی معروف GTA 5 نیز مشاهده کنید! چرا که چندی قبل گروهی از گیمرها با دستکاری بازی جیتیای۵، فیجت اسپینرها را به این بازی اضافه کردند. این اسباببازی به عنوان یک اسلحه به بازی اضافه شده است و ظاهرا به همین دلیل است که پلیسها نمیخواهند یکی از این فیجت اسپینرها با خودتان به همراه داشته باشید.
چرا که اگر در جیتیای۵ یک اسپینر به دست داشته باشید، پلیسها رفتار خوبی با شما نخواهند داشت!
ویدئوی کوتاه زیر اضافه شدن اسپینر به بازی GTA را نشان میدهد:
اما اسپینرها تنها فیجتهای جدیدی نیستند که پرطرفدار هستند.
یکی دیگر از این فیجتهای جدید «مکعب اعصاب» نام دارد که به آن مکعب آرامش نیز میگویند.
مکعب اعصاب یا Fidget Cube
حتماً شما هم گاهی به دلایل مختلف بهصورت ناخودآگاه اگر خودکار فشاری در دست داشتهاید شروع به فشار دادن متوالی دکمۀ سر خودکار کردهاید، یا اینکه اگر گوشیتان در یک قاب ژلهای قرار دارد حتماً پیشآمده که بهصورت غیرارادی یکی از گوشههای آن را مدام خم کردهاید و از گوشی جدا کردهاید و دوباره جا زدهاید. یا اگر سوئیچ خودروتان از نمونههای تاشو است و با فشار دادن یک دکمه باز میشود قطعاً باز و بسته کردن مداوم سوئیچ برایتان ناآشنا نیست. شاید پیشآمده باشد که یک کلید روشن و خاموش دستگاه یا لامپ روشنایی را بهصورت پشت سرهم خاموش و روشن کرده باشید.
مکعب کیوب درواقع چیزی است که همه اینها را یکجا در خود دارد!
فیجت کیوب همانند هر مکعب دیگری دارای 6 وجه است با این تفاوت که در هر وجه آنیک ابزار مختلف قرار دادهشده که انگشتان شمارا مشغول نگهداشته و مغزتان را سرگرم کند. این ابزارها شامل یک کلید دوحالته، چندین دکمهفشاری، یک اهرمک، چندین چرخدنده، یک صفحه چرخان و یک گوی که در محفظهاش میچرخد است.
همچنین کنارههای آن بهگونهای برش خورده که احساس سنگهای آرامش (Worry Stone) را به فرد القا میکنند.
برخی ابزارها موجود بر روی این مکعب، مثل کلیدها دارای صدا هستند و برخی دیگر بیصدا عمل میکنند بنابراین در هرکجا که باشید بسته به شرایط محیط میتوانید از نوع صدادار یا بیصدا ابزارآلات روی مکعب برای تخلیه استرس و اضطراب خود استفاده کنید.
با استفاده از فیجت کیوب دیگر نیازی به فشار دادن مداوم سر خودکار، تکان دادن خودکار، چرخاندن سر کلیدی، فشار دادن دکمههای وسایل و ... جهت کاهش استرس و تمرکز نخواهید داشت.
مکعب آرامش مجموعهای از دکمهها و قسمتهای حرکتی است که چند روش مختلف برای تخلیۀ فشار عصبی در اختیار شما قرار میدهد تا شما قادر باشید با عملی شبیه به خاموش و روشن کردن، چرخاندن چرخدندهها، غلطاندن گوی، چرخاندن دیسک و چند حرکت دیگر تمام مشغلههای ذهنی خود را با استفاده از این مکعب آرامش تخلیه کنید. این مکعب از پروژههایی بود که در سال گذشته توانست با فروش رؤیایی شش میلیون دلار در لیست پربازدهترین پروژههای نوآورانه جا خوش کند درحالیکه انتظار میرفت فروش آن تنها ۱۵ هزار دلار باشد.
برای داشتن یکی از این فیجتها حتماً نیازی نیست که هزینه کنید و آنها را بخرید. درست کردن یک اسپینر یا مکعب آرامش کار سادهای است و خودتان میتوانید به راحتی با ابزارآلات دمدستی یکی از آنها را در خانه درست کنید.
ویدئوهای زیر نمونهای از صدها آموزش برای ساخت اسپینر و مکعب ضد استرس هستند که تماشای آن به شما برای ساخت این فیجتها کمک میکند.
همچنین با جستجوی عبارت How to make fidget در یوتیوب میتوانید ویدئوهای آموزشی بسیار بیشتری در این رابطه مشاهده کنید.
نتیجهگیری :
به نظر میرسد فیجتها واقعاً همان چیزی باشد که خیلی از ما لازم داریم.
بد نیست یک اسپینر بگیرید و در جیب یا کیفتان داشته باشید. اگر ناخن جویدن اذیتتان میکند یا مدام پایتان را تکان میدهید چه چیزی بهتر از این؟!
نظر شما در رابطه با اینگونه فیجتها چیست؟ به نظر شما ابزارهایی مثل اسپینر و مکعب اعصاب را میتوان یک ابزار سلامتی و مناسب برای تمرکز و دور کردن استرس دانست؟ یا صرفا به عنوان یک تب زودگذر از آن یاد میکنید؟ دیدگاهها و نظرات خود را در این مورد در بخش نظرات همین مقاله با ما به اشتراک بگذارید.
داغترینها
اخبار مشابه
دیدگاهها (7 نظر)
سیم محمدامین سادات
از بس بازی کردم انگشتام تاول زدند!
مصطفی
تو مضطرب شو برو با موهات بازی کن یا اینو بچرخون بنظرم هیچ فرقی بینشون نیست
البته من همشو نخودنم اگه درمان میکنه و بعد مدتی به خودشم نیازی نیست چیز خوبیه
SDN
میبینم اون روزی رو که چندین سال بعد با این تیتر مینویسن "آیا میدانستید در دو ده قبل مردم فکر میکردند اسپینر آرام بخش است؟!"
جعفر
Mahdi