حقیقت تکان‌دهنده؛ پیکسل و آیفون را یک تولیدکننده می‌سازد

با توجه به رقابت شدید و نفس‌گیر میان گوگل و اپل، برای بسیاری از کاربران شوکه‌کننده است که بدانند گوشی‌های پیکسل و آیفون در عمل توسط یک شرکت مشترک ساخته می‌شوند. در نگاه اول، این موضوع عجیب و حتی متناقض به نظر می‌رسد، اما در واقع چنین همکاری‌هایی نه‌تنها در دنیای گوشی‌های هوشمند، بلکه در کل صنعت الکترونیک یک رویه کاملا رایج و پذیرفته‌شده محسوب می‌شود.

در اکوسیستم فناوری، برندهایی مانند اپل و گوگل الزاما تمام مراحل تولید محصولات خود را به‌صورت مستقیم انجام نمی‌دهند. آن‌ها بیشتر بر طراحی، مهندسی، نرم‌افزار و تجربه کاربری تمرکز دارند و بخش بزرگی از فرایند تولید فیزیکی دستگاه‌ها را به شرکت‌های متخصص و عظیم تولیدکننده واگذار می‌کنند؛ شرکت‌هایی که توانایی ساخت میلیون‌ها دستگاه با دقت بالا، کیفیت یکنواخت و هزینه کنترل‌شده را دارند.

اما این شرکت مرموز که در پشت صحنه محبوب‌ترین گوشی‌های هوشمند دنیا فعالیت می‌کند دقیقا کدام است؟ چرا دو غول رقیب مانند اپل و گوگل، با وجود تفاوت‌های عمیق در فلسفه و استراتژی، هر دو به سراغ یک تولیدکننده مشترک رفته‌اند؟ و مهم‌تر از آن، چه برندهای بزرگ دیگری نیز در فهرست مشتریان این شرکت قرار دارند؟

پاسخ به این پرسش‌ها نه‌تنها پرده از یکی از واقعیت‌های کمتر دیده‌شده صنعت موبایل برمی‌دارد، بلکه نشان می‌دهد رقابت در سطح برندها الزاما به معنای جدایی کامل در زنجیره تامین نیست. در دنیایی که هزینه تحقیق‌وتوسعه سرسام‌آور شده و استانداردهای تولید هر سال سخت‌گیرانه‌تر می‌شوند، تکیه بر تولیدکنندگان غول‌پیکر و باتجربه، به یک مزیت استراتژیک حیاتی برای شرکت‌هایی مانند اپل و گوگل تبدیل شده است.

در ادامه، با بررسی نقش این شرکت کلیدی، دلایل اعتماد همزمان اپل و گوگل به آن و سایر نام‌های بزرگی که محصولاتشان از همین مسیر به دست کاربران می‌رسد، تصویر شفاف‌تری از پشت‌پرده واقعی بازار گوشی‌های هوشمند ترسیم خواهد شد.

قبل از هر چیز، «ساخته‌شده توسط» واقعا یعنی چه؟

پیش از ورود به جزئیات مربوط به شرکتی که پشت‌پرده تولید گوشی‌های پیکسل و آیفون قرار دارد، لازم است ابتدا یک سوءبرداشت رایج برطرف شود؛ اینکه اصلا «ساخته‌شده توسط» در صنعت گوشی‌های هوشمند چه مفهومی دارد و فرایند واقعی تولید یک اسمارت‌فون چگونه انجام می‌شود. بدون روشن شدن این موضوع، درک نقش شرکت‌های تولیدکننده عملا ممکن نیست.

ساخت یک گوشی هوشمند، فرایندی پیچیده، چندمرحله‌ای و به‌شدت تخصصی است. برخلاف تصور بسیاری از کاربران، نه گوگل و نه اپل هیچ‌کدام مالک کارخانه‌های تولید انبوه گوشی نیستند. این شرکت‌ها به‌جای سرمایه‌گذاری مستقیم در تاسیسات عظیم تولیدی، از خدمات شرکت‌هایی استفاده می‌کنند که به‌طور تخصصی در زمینه Electronics Manufacturing Services (EMS) یا «خدمات تولید الکترونیکی» فعالیت دارند. در ادبیات صنعت فناوری، به این شرکت‌ها معمولا «شرکای مونتاژ» گفته می‌شود.

نقش واقعی شرکت‌های EMS در صنعت موبایل

شرکت‌های EMS معمولا هیچ محصولی را با برند خودشان تولید نمی‌کنند (هرچند استثناهایی وجود دارد). تمرکز اصلی آن‌ها صرفا بر مونتاژ، تست و آماده‌سازی محصولات شرکت‌های دیگر است. این مدل کسب‌وکار، هم از نظر اقتصادی و هم از نظر عملیاتی، کاملا منطقی به نظر می‌رسد؛ به‌ویژه برای برندهایی که توان یا توجیه مالی ساخت کارخانه اختصاصی ندارند.

چرا غول‌هایی مثل اپل و گوگل هم برون‌سپاری می‌کنند؟

جالب‌تر اینکه همین منطق برای شرکت‌های بسیار بزرگی مانند اپل و گوگل نیز صدق می‌کند. این دو غول فناوری ترجیح می‌دهند تمرکز اصلی خود را بر حوزه‌هایی بگذارند که در آن‌ها مزیت رقابتی واقعی دارند؛ یعنی طراحی صنعتی، توسعه نرم‌افزار، تجربه کاربری و طراحی تراشه‌های اختصاصی. در مقابل، پیچیدگی‌های فنی، کنترل کیفیت و مدیریت زنجیره تامین تولید انبوه به شرکت‌هایی سپرده می‌شود که سال‌ها در این حوزه تخصص کسب کرده‌اند.

به بیان ساده، شرکت EMS قطعات را تحویل می‌گیرد و آن‌ها را به محصول نهایی تبدیل می‌کند.

«ساخت» به معنای مونتاژ، نه تولید تمام قطعات

نکته‌ای بسیار مهم اینجاست؛ وقتی گفته می‌شود یک شرکت EMS گوشی را «می‌سازد»، منظور تولید تک‌تک قطعات نیست. وظیفه اصلی این شرکت، مونتاژ نهایی محصول است، نه ساخت اجزای آن. فرایند تولید یک گوشی هوشمند را می‌توان به‌صورت یک زنجیره مشخص توضیح داد؛ تولید قطعات توسط یک شرکت تخصصی جداگانه و در ادامه ارسال تمام این قطعات به کارخانه شرکت EMS، مونتاژ گوشی طبق مشخصات دقیق برند سفارش‌دهنده و گذراندن مراحل تست کیفی و بسته‌بندی.

یک مثال واقعی، پیکسل 10 چگونه ساخته می‌شود؟

اگر گوشی پیکسل 10 را به‌عنوان نمونه در نظر بگیریم، تصویر شفاف‌تری از این زنجیره به دست می‌آید. نمایشگر این گوشی توسط سامسونگ تولید می‌شود، تراشه اختصاصی آن (SoC) در کارخانه‌های TSMC ساخته می‌شود، شیشه محافظ نمایشگر از Corning می‌آید و سایر قطعات نیز هرکدام تامین‌کننده تخصصی خود را دارند.

تمام این اجزا در نهایت به کارخانه شرکت EMS ارسال می‌شوند؛ جایی که گوشی پیکسل دقیقا مطابق استانداردها و طراحی تعیین‌شده توسط گوگل سرهم‌بندی می‌شود. بنابراین وقتی گفته می‌شود یک گوشی «ساخته‌شده توسط» یک شرکت خاص است، منظور این نیست که آن شرکت خالق تمام قطعات بوده، بلکه مسئولیت تبدیل این قطعات پراکنده به یک محصول نهایی و آماده عرضه را بر عهده داشته است.

بالاخره چه شرکتی پشت پیکسل و آیفون است؟

شرکتی که مونتاژ نهایی گوشی‌های پیکسل و آیفون را انجام می‌دهد، Foxconn است؛ غولی صنعتی که نام رسمی آن Hon Hai Technology Group محسوب می‌شود. این شرکت ریشه‌ای تایوانی دارد، اما شبکه تولید آن به‌قدری گسترده است که عملا در چندین قاره فعالیت می‌کند. Foxconn بزرگ‌ترین شرکت EMS جهان به‌شمار می‌رود و بنا بر برآوردها، بیش از 40 درصد از کل بازار خدمات تولید الکترونیکی دنیا را در اختیار دارد.

ابعاد باورنکردنی یک ابرکارخانه جهانی

برای درک مقیاس واقعی Foxconn، کافی است به آمار نیروی انسانی آن نگاه شود. این شرکت حدود 900 هزار کارمند در سراسر جهان دارد؛ عددی که به‌تنهایی از مجموع کارکنان بسیاری از غول‌های فناوری فراتر می‌رود. برای مقایسه، گوگل و اپل هرکدام کمتر از 200 هزار کارمند دارند.

تاسیسات تولید Foxconn در 24 کشور مختلف پراکنده شده‌اند؛ از جمله چین، هند، ویتنام، مکزیک و حتی ایالات متحده. این پراکندگی جغرافیایی به Foxconn اجازه می‌دهد تولید را بر اساس شرایط سیاسی، اقتصادی و زنجیره تامین جهانی به‌سرعت جابه‌جا کند؛ مزیتی که در سال‌های اخیر، به‌ویژه پس از بحران‌های زنجیره تامین، اهمیت دوچندانی پیدا کرده است.

رابطه Foxconn و اپل؛ شراکتی شفاف و قدیمی

Foxconn فقط مونتاژکننده آیفون نیست؛ این شرکت بخش قابل‌توجهی از اکوسیستم سخت‌افزاری اپل را می‌سازد. محصولاتی مانند مک‌بوک و آیپد نیز در خطوط تولید Foxconn مونتاژ می‌شوند. در واقع، Foxconn بزرگ‌ترین شریک تولیدی اپل به حساب می‌آید.

نکته جالب اینجاست که اپل برخلاف بسیاری از شرکت‌ها، در این زمینه کاملا شفاف عمل می‌کند. نام Foxconn به‌صورت رسمی در فهرست تامین‌کنندگان اپل در وب‌سایت این شرکت درج شده و نقش آن در تولید محصولات مختلف اپل پنهان نیست.

Foxconn و گوگل؛ همکاری بدون اعلام رسمی

در سوی دیگر، گوگل هرگز به‌طور رسمی اعلام نکرده که گوشی‌های پیکسل توسط Foxconn ساخته می‌شوند. با این حال، شواهد موجود تقریبا هیچ شکی باقی نمی‌گذارد. یکی از مهم‌ترین نشانه‌ها، اظهارنظر رسمی یک مقام ارشد دولت هند در سال گذشته بود که به‌صراحت اعلام کرد گوگل با Foxconn برای تولید گوشی‌های پیکسل در هند همکاری می‌کند.

این رویکرد محتاطانه گوگل احتمالا به سیاست‌های ارتباطی و برندینگ این شرکت برمی‌گردد، نه به نبود همکاری واقعی. در عمل، پیکسل نیز همان مسیر تولیدی را طی می‌کند که بسیاری از محصولات اپل از آن عبور کرده‌اند.

Foxconn فقط آیفون و پیکسل نمی‌سازد

با چنین نیروی انسانی عظیم و ده‌ها کارخانه فعال، طبیعی است که Foxconn فقط با اپل و گوگل همکاری نکند. فهرست مشتریان این شرکت طولانی و متنوع است و بسیاری از محبوب‌ترین گجت‌های دنیا از دل کارخانه‌های آن بیرون می‌آیند. تنها چند نمونه از محصولات ساخته‌شده توسط Foxconn عبارت‌اند از:

• کنسول‌های بازی: مونتاژ کنسول‌های Xbox و PlayStation و همچنین Nintendo Switch توسط Foxconn انجام می‌شود.
• کتاب‌خوان‌های الکترونیکی: دستگاه‌های Kindle آمازون نیز در خطوط تولید این شرکت ساخته می‌شوند.
• رایانه‌های شخصی: Foxconn مسئول تولید و مونتاژ برخی مدل‌ها و قطعات کامپیوتری برای بزرگ‌ترین برندهای PC در جهان است.

حقیقت ساده اما شگفت‌انگیز

واقعیت این است که نه‌تنها آیفون و پیکسل اغلب در کارخانه‌های Foxconn مونتاژ می‌شوند، بلکه بخش بزرگی از لوازم الکترونیکی محبوبی که هر روز از آن‌ها استفاده می‌شود، از دل همین امپراتوری صنعتی بیرون می‌آیند. Foxconn شاید نامی آشنا برای کاربران عادی نباشد، اما بدون اغراق می‌توان گفت یکی از تاثیرگذارترین شرکت‌های قرن بیست‌ویکم در دنیای فناوری است؛ شرکتی که بی‌سروصدا، ستون فقرات سخت‌افزاری صنعت الکترونیک جهان را شکل داده است.

ماجرا فقط به Foxconn ختم نمی‌شود

با وجود اینکه مونتاژ بخش بزرگی از گوشی‌های پیکسل و آیفون توسط Foxconn انجام می‌شود، هر دو شرکت به‌صورت شدیدی تلاش می‌کنند وابستگی خود را به یک شریک تولیدی کاهش دهند و از چندین شرکت مونتاژکننده به‌طور همزمان استفاده کنند.

چرا تکیه بر یک تولیدکننده خطرناک است؟

وابستگی کامل به یک تولیدکننده، ذاتا پرریسک است. اگر Foxconn تنها مونتاژکننده باشد، قدرت زیادی در تعیین قیمت‌ها، زمان‌بندی تولید و حتی اولویت‌بندی سفارش‌ها پیدا می‌کند. به همین دلیل، استفاده از چند شرکت EMS به اپل و گوگل این مزایا را می‌دهد تا با ایجاد قرارداد با چندین شرکت هزینه‌ها را کاهش دهند، در صورت ایجاد مشکل برای یک کارخانه سریعا ادامه روند تولید را با شریک دیگر از سر بگیرند و بتوانند به طور قابل‌توجهی، نیاز میلیونی بازار را پاسخ بدهند.

بنابراین داشتن چند شریک تولیدی به این معناست که خطوط مونتاژ متعددی به‌طور همزمان فعال هستند. این موضوع از ایجاد چالش‌های تولید جلوگیری می‌کند و تضمین می‌دهد که تقاضای شدید جهانی، به کمبود محصول منجر نشود.

ریسک تولید در یک کشور واحد

موضوع فقط شرکت تولیدکننده نیست؛ مکان جغرافیایی تولید نیز اهمیت حیاتی دارد. تولید انحصاری در یک کشور می‌تواند خطرناک باشد. دولت‌ها ممکن است به‌طور ناگهانی تعرفه‌های سنگین بر واردات اعمال کنند و قیمت نهایی محصول را در بازارهای کلیدی مثل آمریکا به‌شدت افزایش دهند.

به همین دلیل، اپل و گوگل در سال‌های اخیر شرکای خود را به انتقال بخشی از تولید به کشورهای مختلف تشویق کرده‌اند. کشورهایی مانند هند و ویتنام به‌تدریج به مراکز مهم تولید گوشی‌های هوشمند تبدیل شده‌اند.

این رویکرد، شرکت‌ها را در برابر بی‌ثباتی سیاسی، جنگ‌های تجاری و تغییرات ناگهانی سیاست‌های اقتصادی محافظت می‌کند.

Foxconn یک غول است، اما تنها گزینه نیست

با وجود نقش پررنگ Foxconn، این شرکت تنها شریک تولیدی اپل و گوگل محسوب نمی‌شود. هر دو برند با شرکت‌های EMS دیگری نیز همکاری می‌کنند؛ از جمله Pegatron ،Luxshare Precision و Wistron.

نکته کلیدی اینجاست که اپل و گوگل استانداردهای کیفی غیرقابل‌مذاکره‌ای دارند. فرقی نمی‌کند گوشی در کدام کارخانه یا توسط کدام شریک مونتاژ شود؛ نتیجه نهایی باید از نظر کیفیت ساخت، عملکرد و دوام، کاملا یکسان باشد.

در واقع در پایان می‌توانیم به این نکته راهنمای خرید گوشی اشاره کنیم که ادعا برخی فروشنده‌ها مبنی‌بر این که «گوشی تولید ویتنام بهتر از هند است»، با توجه به حضور دستورالعمل‌های کیفی کاملا یکسان تولیدکننده‌ها در هر واحد مونتاژی، هیچ تفاوتی بین مدل‌های ساخته‌شده در کشورهای مختلف وجود ندارد.