نجات گوشی خیس‌شده؛ آیا آب پایان کار گوشی موبایل است؟

وقتی آب وارد گوشی می‌شود، مشکل خیلی سریع فراتر از یک قطره کوچک ظاهر شده و می‌تواند سرنوشت گوشی را دگرگون کند. در این شرایط به سرعت اتصال کوتاه الکتریکی ایجاد شده و قطعات داخلی شروع به خوردگی می‌کنند و تنها در چند دقیقه امکان آسیب دائمی وجود دارد. 

شدت این آسیب به نوع آب، مدت زمان تماس و سرعت واکنش کاربر بستگی دارد؛ البته آب شیر معمولا کمتر مخرب است، اما آب شور می‌تواند تخریب مدارها و قطعات داخلی را به‌سرعت پیش ببرد. در چنین شرایطی، اقدام فوری برای جلوگیری از خرابی مادربورد و باتری، و حفظ کارکرد گوشی، حیاتی است. حتی چند دقیقه تاخیر می‌تواند تفاوت بین تعمیر ساده و از دست رفتن کامل دستگاه را رقم بزند.

در ادامه در رابطه با این اتفاق و نحوه اصولی نجات دادن گوشی بیشتر آشنا می‌شوید.

زمانی که آب وارد گوشی می‌شود، دقیقا چه اتفاقی می‌افتد؟

وقتی آب وارد گوشی می‌شود، آسیب جدی به دستگاه آغاز می‌شود و فرآیندی پیچیده از اختلالات الکتریکی و واکنش‌های شیمیایی در داخل آن رخ می‌دهد. آسیب ناشی از آب زمانی اتفاق می‌افتد که مایع به قطعات داخلی گوشی نفوذ کرده و مسیرهای جریان برق را مختل و همزمان فرآیند خوردگی (Corrosion) را آغاز کند. هرچند آب شیر یا آب تازه نسبت به آب شور، هدایت الکتریکی کمتری دارد، اما هر دو نوع می‌توانند آسیب قابل‌توجهی به مدارهای حساس و پیچیده گوشی هوشمند وارد کنند.

در لحظه‌ای که آسیب آب به گوشی آغاز می‌شود، مولکول‌های آب با اتصالات الکتریکی در سراسر دستگاه تداخل ایجاد می‌کنند. این مایع مسیرهای غیرمنتظره‌ای برای جریان برق ایجاد می‌کند که باعث می‌شود قطعات یا به‌صورت موقت از کار بیفتند یا به‌طور کامل خراب شوند. مادربورد گوشی که همه عملکردها را کنترل می‌کند، به‌ویژه در برابر این اختلالات الکتریکی آسیب‌پذیر است. وقتی آب شور وارد شود، خطر بسیار بیشتر می‌شود، زیرا مواد معدنی موجود در آب شور، هدایت الکتریکی بالاتری دارند و بنابراین آسیب ناشی از آب شور، سریع‌تر و گسترده‌تر است. به‌طور دقیق‌تر، نفوذ آب شور در گوشی‌های امروزی یا تماس با محلول‌های نمکی می‌تواند باعث پیشرفت سریع‌تر آسیب و تخریب بیشتر قطعات داخلی شود.

باتری گوشی نیز در معرض خطر ویژه‌ای قرار دارد. تماس مایع می‌تواند واکنش‌های شیمیایی در سلول‌های باتری ایجاد کند که منجر به تورم، کاهش ظرفیت و حتی از کار افتادن کامل باتری می‌شود. نکته مهم این است که این واکنش‌ها حتی بعد از اینکه گوشی ظاهرا خشک شده باشد، ادامه پیدا می‌کنند، بنابراین اقدام فوری برای جلوگیری از تشدید آسیب حیاتی است.

در واقع، ورود آب به گوشی نه تنها یک مشکل فیزیکی ساده نیست، بلکه ترکیبی از اختلالات الکتریکی و واکنش‌های شیمیایی است که اگر به‌سرعت کنترل نشود، می‌تواند در عرض چند دقیقه (2 تا 5 دقیقه) باعث تخریب مادربورد، باتری و دیگر قطعات حساس شود و گوشی را به دستگاهی غیرقابل استفاده تبدیل کند. اقداماتی مانند خاموش کردن فوری گوشی، خارج کردن سیم‌کارت و کارت حافظه و خودداری از اتصال به شارژر اولین قدم‌ها برای کاهش آسیب هستند. هرچند برخی روش‌های خانگی مانند قرار دادن گوشی در برنج ممکن است تا حدی رطوبت را جذب کنند، اما سرعت عمل و مراجعه به مراکز تعمیر تخصصی تفاوت اصلی بین یک تعمیر ساده و از دست دادن کامل دستگاه را رقم می‌زند.

در نهایت، حتی قطره‌ای آب هم می‌تواند آغازگر یک زنجیره تخریب باشد؛ از کوتاه شدن مسیرهای برق گرفته تا خوردگی و واکنش‌های شیمیایی داخل باتری که نشان می‌دهد ورود آب به گوشی هیچ‌گاه نباید دست‌کم گرفته شود.

چگونه می‌توان فهمید که گوشی در اثر ورود آب دچار مشکل شده است؟

وقتی گوشی با مایعات تماس پیدا می‌کند، نشانه‌های مشخصی از آسیب آب بروز کرده که به شما کمک می‌کند بفهمید دستگاه دچار مشکل شده است یا نه. اکثر گوشی‌های هوشمند دارای شاخص‌های تماس با مایع (Liquid Contact Indicators) هستند که هنگام مواجهه با رطوبت تغییر رنگ داده و به‌صورت واضح نشان می‌دهند گوشی با آب تماس داشته است.

علائم بصری گوشی خیس شده شامل:

• لنز دوربین مه‌آلود یا تار
• وجود لکه‌های آب زیر صفحه نمایش
• تغییر رنگ یا نواحی بی‌کیفیت روی نمایشگر
• میعان یا بخار جمع شده پشت شیشه دوربین یا محافظ صفحه

مشکلات صوتی که اغلب با آسیب آب همراه هستند:

• بلندگوهای گوشی صدای مبهم، مخدوش یا کاملا بی‌صدا
• عدم وضوح صدا هنگام مکالمه و ثبت ناقص صدا توسط میکروفون
• صدای تق‌تق یا خش‌خش هنگام پخش صدا

مشکلات شارژ که ممکن است بعد از تماس با آب ظاهر شوند:

• گوشی کابل شارژ را شناسایی نمی‌کند
• سرعت شارژ بسیار کند می‌شود
• امکان شارژ کامل از بین می‌رود
• رطوبت مداوم در درگاه شارژ باقی می‌ماند

تغییرات عملکردی شامل:

• راه‌اندازی مجدد ناگهانی گوشی
• برنامه‌ها به‌طور مکرر کرش می‌کنند
• پاسخ‌دهی لمسی صفحه نمایش دچار مشکل می‌شود
• برخی از عملکردها به‌طور کامل از کار می‌افتند

این علائم می‌توانند به‌صورت فوری بعد از تماس با آب ظاهر شده یا به‌صورت تدریجی به دلیل پیشرفت خوردگی در قطعات داخلی ایجاد شوند. هر چه آسیب طولانی‌تر بدون درمان باقی بماند، احتمال گستردگی خوردگی در مادربورد، باتری و دیگر قطعات حساس بیشتر می‌شود و خطر خرابی کامل گوشی افزایش می‌یابد.

بلافاصله بعد از خیس شدن گوشی چه باید کرد؟

وقتی گوشی در آب افتاد، اقدام فوری می‌تواند تفاوت بین نجات و خرابی کامل دستگاه باشد. اولین و مهم‌ترین کار این است که گوشی را بلافاصله خاموش کرده و سریعا از آب خارج کنید. از فشردن دکمه‌ها یا تست عملکرد گوشی خودداری کنید، زیرا این کار باعث می‌شود آب به عمق بیشتری نفوذ کند. همچنین کاور، سیم‌کارت و هر قطعه قابل جداسازی دیگری را خارج کنید تا جریان هوا برای خشک شدن بهتر فراهم شود.

اقدامات فوری برای جلوگیری از آسیب بیشتر

1. خاموش کردن کامل گوشی با نگه داشتن دکمه پاور تا قطع کامل برق.
   خارج کردن آب اضافی با تکان دادن ملایم گوشی و خشک کردن سطح آن با حوله تمیز.
   تمرکز روی خشک کردن پورت‌ها، بلندگوها و هر شکاف باز که احتمال جمع شدن آب در آن‌ها وجود دارد.
   خودداری از استفاده از حرارت مستقیم مثل سشوار یا فر، که می‌تواند به قطعات داخلی آسیب برساند.

روش‌های موثر برای خشک کردن گوشی

• قرار دادن گوشی در ظرف حاوی پک‌های ژل سیلیکا (Silica Gel) که بهترین نتیجه را دارد
• استفاده از مواد خشک‌کننده به‌عنوان جذب‌کننده رطوبت جایگزین
• اجتناب از روش قدیمی برنج، زیرا ممکن است ذرات آن در پورت‌ها باقی بمانند و رطوبت را به‌خوبی جذب نکند

برای گوشی‌های ارزشمند یا آسیب شدید، استفاده از خدمات تعمیر حرفه‌ای توصیه می‌شود. تکنسین‌ها ابزارها و محلول‌های تخصصی دارند که می‌توانند خوردگی را از بین برده و عملکرد دستگاه را بهتر از روش‌های خانگی بازیابی کنند. عمل کردن ظرف 24 تا 48 ساعت پس از وقوع حادثه بهترین شانس برای نجات گوشی را فراهم می‌کند.

چه مدت طول می‌کشد تا آسیب ناشی از آب روی گوشی تاثیر بگذارد؟

آسیب ناشی از آب می‌تواند در عرض چند ثانیه پس از تماس با گوشی آغاز شود، زیرا اتصال کوتاه الکتریکی (Electrical Short) تقریبا بلافاصله رخ می‌دهد. با این حال، شدیدترین آسیب ناشی از خوردگی قطعات داخلی معمولا طی ساعت‌ها و روزهای بعد شکل می‌گیرد، به همین دلیل اقدام سریع می‌تواند از آسیب دائمی جلوگیری کند.

جدول زمانی پیشرفت آسیب آب در گوشی:

• اثرات فوری (0 تا 5 دقیقه): مسیرهای الکتریکی ناخواسته بین قطعات ایجاد می‌شود که باعث خاموش شدن ناگهانی، پرش یا Flicker صفحه نمایش یا رفتار نامنظم گوشی می‌گردد.
• آسیب کوتاه‌مدت (24 تا 48 ساعت): رطوبت باقی‌مانده همچنان اتصالات الکتریکی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و مشکلاتی مانند کرش کردن برنامه‌ها، مشکلات شارژ یا اختلال در صدا بروز می‌کند.
• علائم تدریجی (هفته اول): قطعاتی که در ابتدا سالم به نظر می‌رسیدند ممکن است به‌تدریج دچار خرابی شوند زیرا خوردگی در مسیرهای مدار گسترش پیدا می‌کند.
• خوردگی بلندمدت (هفته‌ها تا ماه‌ها): رطوبت باقی‌مانده باعث اکسید شدن فلزات و تخریب تدریجی اتصالات می‌شود و در نهایت منجر به خرابی دائمی قطعات می‌گردد.

این روند توضیح می‌دهد که چرا بعضی گوشی‌ها بلافاصله پس از تماس با آب سالم به نظر می‌رسند اما مشکلات آن‌ها در روزها یا هفته‌های بعد ظاهر می‌شود. بنابراین، حتی اگر گوشی ظاهرا بدون مشکل کار کند، هنوز امکان آسیب داخلی جدی وجود دارد.

کدام گوشی‌ها در برابر آب مقاومت بهتری نسبت به بقیه دارند؟

گوشی‌های هوشمند در برابر نفوذ آب به شکل متفاوتی عمل می‌کنند و سطح مقاومت آن‌ها معمولا با استاندارد IP مشخص می‌شود. دستگاه‌هایی با IP بالاتر (مانند IP68) توانایی بیشتری در مقاومت در برابر غوطه‌وری در آب دارند، در حالی که مدل‌های IP67 محافظت کمتری ارائه می‌دهند. برای مثال، پرچمداران سامسونگ گلکسی معمولا دارای رتبه IP68 هستند که طبق آزمایش‌های کنترل‌شده آزمایشگاهی، امکان غوطه‌وری تا عمق 1.5 متر برای 30 دقیقه را فراهم می‌کنند.

جزئیات رتبه‌بندی IP برای مقاومت در برابر آب گوشی‌ها:

• IP67: محافظت در برابر غوطه‌وری در آب تا عمق 1 متر برای 30 دقیقه.
• IP68: محافظت در برابر غوطه‌وری عمیق‌تر، که بسته به تولیدکننده متفاوت است.

البته باید اشاره کرد که این استانداردها بر اساس آب تازه و آزمایش‌های کنترل‌شده تعیین شده و الزاما با شرایط واقعی زندگی یکسان نیستند.

میزان مقاومت آب گوشی‌های سامسونگ بر اساس مدل:

• سری گلکسی S25: رتبه IP68 با محافظت پیشرفته‌تر.
• گلکسی زد فلیپ و زد فولد: رتبه IP68، اما مفاصل گوشی نسبت به نفوذ آب آسیب‌پذیرتر هستند.
• مدل‌های اقتصادی: معمولا رتبه IP پایین‌تر یا بدون رتبه IP دارند.

محدودیت‌های مهم مقاومت در برابر آب:

• فرسودگی مهر و موم‌ها در اثر استفاده روزمره، افتادن گوشی و تغییرات دما کاهش می‌یابد.
• محدودیت دما: در آب بسیار گرم یا بسیار سرد، عملکرد مهر و موم‌ها کاهش می‌یابد.
• آب صابونی، آب شور و آب کلر دار استخر ممکن است با وجود رتبه IP باعث آسیب شوند.
• آب تحت فشار مثل آب دوش یا جت‌های فشار قوی تحت پوشش استاندارد IP نیستند.
• کاهش مقاومت با گذر زمان: هر چه گوشی قدیمی‌تر شود، احتمال نفوذ آب بیشتر می‌شود.

درک این نکات درباره مقاومت گوشی‌ها در برابر آب به شما کمک می‌کند در مواقع اضطراری بهترین واکنش را نشان دهید و همچنین دستگاه‌هایی را انتخاب کنید که با سبک زندگی شما مطابقت داشته باشند. 

اگرچه گوشی‌های مدرن مقاومت چشمگیری در برابر آب ارائه می‌دهند، مراقبت صحیح و احتیاط در مواجهه با مایعات هنوز بهترین راه برای محافظت از دستگاه است.