دورسی، زاکربرگ و مبارزهای برای حفظ ماهیت رسانههای اجتماعی
تبلیغات
برای این که بدانیم چه تفاوتی بین سبک مدیریت جک دورسی و مارک زاکربرگ وجود دارد، بگذارید چند سال به عقب برگردیم. حدود ۱۰ سال پیش، بنیانگذار فیسبوک رئیس توئیتر را به صرف شام به خانهاش در دره سیلیکون دعوت کرد. زاکربرگ آن شب بزی را برای دورسی سرو کرد که خودش آن را شکار کرده بود، چون به عنوان بخشی از چالش سال جدیدش قول داده بود فقط گوشت حیواناتی را بخورد که خودش آنها را کشته باشد. وقتی بز به سر میز رسید، گوشتش سرد شده بود. دورسی پارسال در مصاحبهای با مجله رولینگ استون گفت: «من فقط سالادم را خوردم.» مدیرعامل توئیتر به کمخوراکی و روزهداری متناوب معروف است.
سرو خوارک خانگی زاکربرگ صرفا نشانگر تعاملی عجیب و غریب بین این دو غول دنیای فناوری نبود. این مثال به خوبی توانست حقیقتی ساده را نشان دهد: جک دورسی و مارک زاکربرگ کارهای خود را به شکلهای متفاوتی انجام میدهند. این تفاوتها در شبکههای اجتماعی آنها هم مشهود است. حالا بیش از هر زمان دیگری میتوانیم نمود این قضیه را در بحبوحه کشمکشهای سیاسی بر سر ترویج اطلاعات نادرست، آزادی بیان و کنترل محتوا مشاهده کنیم.
در مرکز این کشمکش رئیس جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، قرار دارد؛ کاربر توئیتری فعالی که علیرغم استفادههای مکرر از این شبکه اجتماعی به نفع خود همواره منتقد آن بوده است. انتقادات او از توئیتر چند روز پیش عملی شد و بالاخره ترامپ را به امضای فرمانی وادار کرد که بهطور مستقیم فیسبوک و توئیتر را هدف قرار داده است. این فرمان میخواهد بگوید که آیا شبکههای اجتماعی باید همچنان به عنوان توزیعکننده محتوا تحت محافظت ماده ۲۳۰ از قانون اخلاق در ارتباطات باشند یا مثل ناشران با آنها رفتار شود. (اگر میخواهید به طور کامل در جریان نزاع ترامپ و توئیتر قرار بگیرید و درباره فرمان ترمپ اطلاع پیدا کنید، این مقاله را بخوانید.)
از زمانی که ترامپ اعلام کرد چه برنامهای برای شبکههای اجتماعی دارد، دوباره مشخص شد که رویکرد دورسی و زاکربرگ چه تفاوت فاحشی با یکدیگر دارد. توئیتر با تمام قوا در مقابل رئیس جمهور آمریکا ایستاد و مجددا توئیت او را به موجب ترویج خشونت برچسبگذاری کرد، در حالی که فیسبوک به پستهای ترامپ دست نزد و در عوض سعی کرد او را به آرامش دعوت کند.
در این اثنا، زاکربرگ و دورسی انتقاداتی نسبت به رفتار شرکتهای مقابل داشتند و با ادبی که معمولا از سوی قشر فرهیخته دره سیلیکون دیده میشود به یکدیگر حمله کردند. زاکربرگ روز چهارشنبه در مصاحبه با فاکس نیوز، خبرگزاری نزدیک به ترامپ، گفت فیسبوک نباید «قاضی حقیقت» باشد. با وجود این که او بهصورت مستقیم از توئیتر اسم نبرد، ولی دورسی چند ساعت بعد در چند توئیت به این صحبتها پاسخ داد. او نوشت: «ما به تفکیک اطلاعات نادرست یا بحثبرانگیز درباره انتخابات ادامه خواهیم داد. این موضوع ما را به «قاضی حقیقت» تبدیل نمیکند.»
جن کینگ، مدیر مرکز اینترنت و جامعه در دانشکده حقوق دانشگاه استنفورد، میگوید: «این شرکتها بهطور مشخص رویکرد بسیار متفاوتی را در پیش گرفتهاند.» دورسی احتمالا راحتتر میتواند در برابر انتقادات بایستد چون هرچند توئیتر اخیرا در معرض توجهات قرار گرفته، ولی در کل به اندازه فیسبوک و زاکربرگ تحت فشار نبوده است. خانم کینگ ادامه میدهد: «تا آنجایی که این شرکتها را به عنوان بازتابی از تفکرات بنیانگذاران و رهبران آنها به حساب میآورند، توئیتر هنوز به اندازه فیسبوک به خاطر اصول اخلاقی زیر سوال نرفته است.»
رئیس جمهور آمریکا مدتهاست که بدون مدرک ادعا میکند اهالی دره سیلیکون علیه محافظهکاران عمل میکنند. ترامپ روز پنجشنبه با امضای فرمان اجرایی جدید خود به توئیتری حمله کرد که هر روز از آن برای حرف زدن با ۸۰ میلیون دنبالکنندهاش استفاده میکند. او تهدید کرد که اگر بتواند شبکههای اجتماعی را تعطیل خواهد کرد. رئیس جمهور آمریکا در خلال امضای فرمان خود گفت: «امروز به اینجا آمدهایم تا از آزادی بیان در برابر یکی از بزرگترین خطراتی محافظت کنیم که تاکنون در تاریخ آمریکا رخ داده است.»
این فرمان در حالی امضا شد که توئیتر هفته پیش برای اولین بار بر روی دو توئیت ترامپ برچسب قرار داد. برچسب اول به منظور اعلام انتشار اطلاعات نادرست درباره سیستم رایگیری پستی بود. دو روز بعد توئیتی از رئیس جمهور آمریکا برچسبگذاری شد که ظاهرا به نقلقولی بحثبرانگیز از رئیس پلیس میامی در سال ۱۹۶۰ اشاره داشت که اعتراضات زیادی را به دنبال داشت. توئیتر این توئیت را هم به خاطر ترویج خشونت مخفی کرد.
ترامپ همین پیغام را در فیسبوک نیز ارسال کرد تا اعلام کند که ارتش کنترل شرایط را برعهده میگیرد. این پست بیش از ۲۴۰ هزار بار لایک و بیش از ۶۴ هزار بار به اشتراک گذاشته شده است. فیسبوک این پست را پاک نکرده و در ابتدا واکنشی به آن نشان نداد، اما زاکربرگ ظاهرا عصر جمعه به دنبال ابهاماتی که درباره عملکرد منفعلانه مدیریت شرکت درباره پستهای ترامپ مطرح شده بود درباره این تصمیم توضیح داد.
زاکربرگ نوشت: «تمام روز در تقلا بودم تا ببینیم چگونه باید به توئیتها و پستهای رئیس جمهور واکنش نشان داد.» او گفت برداشت فیسبوک از اشاره ترامپ به گارد ملی به عنوان هشداری درباره عملکرد دولت بوده است. به همین خاطر آنها تصمیم گرفتهاند که این پست را حذف نکنند.
زاکربرگ افزود: «واکنش شخصی و غریزی من در برابر این نوع از ادبیات تفرقهبرانگیز و آتشافروزانه منفی است، ولی مسئولیت من نه فقط مبتنی بر ظرفیت شخصی بلکه به عنوان رهبر سازمانی است که در برابر آزادی بیان تعهد دارد. میدانم که خیلیها از بابت حذف نشدن پست رئیس جمهور ناراحت هستند، اما موضع ما این است که تا جای ممکن اجازه آزادی بیان را بدهیم مگر این که ریسک حتمی آسیب یا خطری وجود داشته باشد که در سیاستهای شفاف ما به آن اشاره شده است.»
فرمان اجرایی ترامپ از نهادهای دولتی از جمله کمیسیون ارتباطات فدرال و کمیسیون تجارت فدرال میخواهد ارزیابی مجددی از قانون اخلاق در ارتباطات داشته باشند، چون این قانون پلتفرمهای فناوری را نسبت به محتواهای ارسالی از سوی کاربران آنها مصون میکند. با این حال، بسیاری از وکلا، فعالان مدنی و دانشگاهیان معتقدند که فرمان ترامپ قابل اجرا نیست.
اما این قضیه به معنای این نیست که فرمان مذکور بیمعنا خواهد بود. تاکید زیاد ترامپ بر روی این فرمان احتمالا باعث میشود دورسی، زاکربرگ و سایر مدیران شبکههای اجتماعی رویکردهای متفاوتتری را در قبال مدیریت محتواها در پیش بگیرند.
توئیتر و فیسبوک در گذشته سیاستهای بسیار متفاوتی نسبت به یکدیگر داشتند. دورسی پارسال گفت توئیتر تبلیغات سیاسی را با در نظر گرفتن استثنائاتی مسدود میکند. برای مثال تبلیغات مربوط به شرایط زیستمحیطی یا اقتصادی مجاز هستند، ولی نباید حاوی قوانین خاص یا راهکارهای سیاسی باشند.
فیسبوک با دست بازتری از بازاریابیهای سیاسی استقبال میکند. این شبکه اجتماعی تبلیغات سیاستمداران را به مراجع راستیآزمایی نمیفرستد ولی آنها را درون یک پایگاه داده عمومی قرار میدهد. علاوه بر این، تعداد تبلیغات سیاسی قابل مشاهده برای افراد را در شبکه اجتماعی خود محدود کرده است. زاکربرگ پارسال در بحبوحه انتقادات در یک سخنرانی در دانشگاه جورجتاون از تصمیم خود دفاع کرد و گفت آنها حامی آزادی بیان خواهند بود.
اکنون با تشدید فاصله میان رویکرد توئیتر و فسبوک در برابر نشر صحبتها، گروههای حقوق شهروندی به تحسین توئیتر پرداختهاند. البته آنها میگویند دورسی میتواند پا را فراتر بگذارد. هنری فرناندز، همبنیانگذار گروه Change of Terms که بر کاهش نفرت آنلاین تمرکز دارد، میگوید: «حالا که توئیتر جسارت خود را نشان داده و دیده که مردم پشت آنها هستند، و قول داده که اطلاعات نادرست و تهدید به خشونت رئیس جمهور را علامتگذاری کند، باید در برابر سایر فعالیتهای نفرتبرانگیز در این پلتفرم بایستد.»
تمام دنیا در حال تماشا بود
زاکربرگ و دورسی از بسیاری از جنبهها شبیه یکدیگر هستند. هر دو از دانشگاه خارج شدند تا به دره سیلیکون بروند. هر دو زمانی که شرکتهایشان در معرض حمله هستند پا به رسانهها میگذارند، اما هیچکدام در پخشهای تلویزیونی راحت نیستند. هر دو وعده دادهاند که بخش بزرگی از ثروت خود را صرف امور خیریه میکنند.
ولی این دو به عنوان رهبران بزرگ دره سیلیکون تفاوتهای قابل لمسی دارند. زاکربرگ بارها اعلام کرده که تاثیرات زیادی از بیل گیتس پذیرفته است. هر دو از دانشگاه هاروارد ترک تحصیل کردهاند و وابسته به مغزشان عمل میکنند، این قضیه در خصوص زاکربرگ آنقدر زیاد است که عدهای رفتار او را رباتی میدانند. زاکربرگ هم مثل گیتس به خاطر اعمال بشردوستانه خود شناخته میشود. خیریه چان زاکربرگ بنیادی است که در سال ۲۰۱۵ از سوی او و همسرش، پریسیلا چان، تاسیس شد و مثل بنیاد ملیندا گیتس بر مباحثی نظیر آموزش و درمان تمرکز دارد.
در آن سو، داستان جک دورسی شباهت بیشتری به رقیب گیتس یعنی استیو جابز دارد. همبنیانگذار اپل چند سال از این شرکت کنار گذاشته شد تا سال ۱۹۹۶ به آنجا بازگشت و اپل را از مرز سقوط نجات داد. دورسی هم چند سال از توئیتر کنار گذاشته شد تا در نهایت در سال ۲۰۱۵ به این شرکت بازگشت.
درست مثل جابز که به هیپی عصر جدید معروف بود، دورسی هم به خاطر رفتار عجیبش شناخته میشود. نشریه نیویورک تایمز یک بار او را «گوئینت پالتروی دره سیلیکون» خطاب کرده بود تا به عادات نامتداول او در زمینه مدیتیشن، حمامهای یخ و روزهداری متناوبش اشاره کند. این نشریه میگفت دورسی مربی سلامتی دنیای فناوری است.
دورسی همچنین سابقه فعالیت مدنی هم دارد. او در سال ۲۰۱۴ پس از مرگ مایکل براون، جوان ۱۸ ساله سیاهپوستی که توسط پلیس کشته شده بود، در اعتراضات فرگوسن میزوری شرکت کرد. دورسی که بزرگشده شهر سنت لوئیس است میگفت از این که دیده بود مردم برای برنامهریزی تظاهرات از توئیتر استفاده میکنند شگفتزده شده است.
دورسی در آن زمان گفته بود: «[توئیتر] برای مردم حاضر در خیابان بسیار مهم بود. مثل این بود که تمام دنیا در حال تماشاست.» حالا به نظر میرسد که واقعا تمام دنیا در حال تماشاست.
