پردازش ابری چیست؟
اصطلاح پردازش ابری یکی از واژههای پرتکرار در فضای اینترنت است و در صورتی که آن را در موتور جستوگر گوگل جستجو کنید با بیش از 103 میلیون نتیجه روبرو خواهید شد. اما معنی این اصطلاح چیست؟ پردازش ابری به ارائه خدمات پردازشی از طریق اینترنت اشاره دارد که در ابتدا تنها شامل ارائه فضای ذخیره سازی بود(مثل سرویس دراپباکس) اما در حال حاضر توان پردازشی و سرویسهای نرمافزاری را نیز پوشش میدهد. واژه ابر در اصطلاح پردازش ابری از دیاگرامهای مربوط به شبکه وام گرفته شده است، در این دیاگرامها برای نمایش مفهوم اینترنت از سمبل ابر استفاده میشود.
هرچند پردازش ابری چندیست که چنین محبوبیتی پیدا کرده است، طرح مفهومش به چندین دهه قبل یعنی سال 1961 برمیگردد. جان مک کارتی، یکی از استادان دانشگاه MIT که از او به عنوان پدر هوش مصنوعی یاد میشود در آن سالها راجع به پردازش ابری چنین نظری داشت: « هیچ بعید نیست که روزی امکانات پردازشی به عنوان یک ابزار عمومی سازماندهی شوند، درست همانطور که امروزه سیستم تلفن به ابزاری عمومی مبدل شده است . هزینهای که هر مشترک در این سیستم پردازشی پرداخت میکند متناسب با ظرفیتیست که استفاده میکند و از طریق این سیستم وسیع به تمام زبانهای برنامه نویسی دنیا دسترسی خواهد داشت ... در این سیستم این امکان وجود دارد که برخی مشترکین خدمات متنوعی را به دیگر مشترکان ارائه دهند ... این ابزار پردازشی میتواند صنعت جدید و مهمی را پایهگذاری کند »
با این حال واژه پردازش ابری اولین بار در کنفرانس استراتژی موتورهای جستجو مطرح شد، در این کنفرانس که 9 اوت 2006 برگزار شد، اریک اشمیت، مدیرعامل گوگل، پردازش ابری را اینطور معرفی کرد: « مدل جدیدی از خدمات پردازشی در حال ظهور است که ما آن را « پردازش ابری » مینامیم و بر این ایده استوار است که تجهیزات سختافزاری و نرمافزاری باید روی سرور(ابر) قرار گیرد تا کاربران فارغ از اینکه از PC، مک ، تلفن همراه، بلک بری یا هر دستگاه دیگری استفاده میکنند تنها با برخورداری از یک مرورگر مناسب و دسترسی مناسب به اینترنت، قادر به دسترسی به این ابر و بهره برداری از تجهیزات آن باشند»
برای بیش از یک دهه، تمامی این اظهارات به جز بخش مربوط به بلکبری در حد یک نظریه باقی ماند البته جای تعجبی هم ندارد زیرا پلتفرم اندروید گوگل درست یک سال بعد عرضه شد و مطمئنا به محبوبیت پردازش ابری کمک کرد.
پردازش ابری و کسب و کار
پردازش ابری با برداشتن بار مالکیت و نگهداری تجهیزات پردازشی، کار را برای شرکتها و سازمانها ساده کرده است و این واحدهای تجاری میتوانند برنامههای کاربردی، توان پردازشی و فضای ذخیره سازی موردنیازشان را از ارائهدهندگان سرویس ابری اجاره کنند. به این ترتیب کاهش چشمگیری در هزینهها به وجود میآید و هزینهای که شرکت متقبل میشود متناسب با حجم امکاناتیست که واقعا استفاده کرده است و در صورتی که نیازش به تجهیزات پردازشی در آینده افزایش یابد به سادگی تغییر نوع سرویس دریافتی و با حداقل افزایش هزینه میتواند آن را برآورده کند. علاوه بر این از آنجا که وظیفه نگهداری و به روز رسانیها بر عهده ارائه دهندگان سرویس ابریست، وظایف مربوط به بخش آیتی در شرکتها نیز کاهش مییابد.
بخش دوم واژه پردازش ابری یعنی ابر بر این موضوع دلالت دارد که محل قرارگیری تجهیزات پردازشی کاملا مستقل از رایانه یا دستگاه کاربر است، با این حال این ابرها انواع مختلفی دارند شامل ابر عمومی، ابر خصوصی و ابر هیبریدی.
در ابر عمومی شرکت متقاضی، مسئولیتی برای نگهداری سرورها ندارد و وظیفه تامین و نگهداری تجهیزات تماما به عهده شرکت ارائه دهنده سرویس ابریست.
در مقابل اصطلاح ابر خصوصی وجود دارد که برخلاف ابر عمومی، شرکت متقاضی سرویس ابری مسئول تامین و نگهداری سرورها و کنترل دیتا سنترهاست . ابر خصوصی اغلب برای برنامههایی مورد استفاده قرار میگیرد که نگهداری از اطلاعاتشان نیازمند حساسیت امنیتی بالاییست.
امروزه رویکردی محبوب در بهرهگیری از ابرها وجود دارد که ویژگیهای ابر خصوصی و عمومی را ترکیب میکند و با توزیع بار کاری بین آنها و در عین حال یکپارچه نگهداشتن عملیات، عملکردی بهینه را تضمین میکند. به ابرهایی که از این رویکرد بهره میبرند ابر آمیخته یا هیبریدی میگویند.
البته نوع دیگری از ابر نیز به نام ابر گروهی (community cloud) وجود دارد که در آن چند سازمان که نیازهای مشابهی دارند، زیر ساخت ابری مشترکی را ایجاد میکنند.
سرویس نرمافزار ابری
در این بخش قصد داریم واژه اول پردازش ابری یعنی «پردازش» را بررسی کنیم. این روزها به لطف پردازش ابری برای بهره بردن از نرمافزارهای متنوع نیاز نیست که حتما نیازمندیهای نرم افزاری و سخت افزاری آن را روی دستگاه خود فراهم کنیم و جالبتر از آن اینکه حتی نیاز نیست که این نرمافزارها را روی سیستم خود نصب کنیم!
سرویسهای پردازشی ابری به سه دسته تقسیم می شوند که رایجترین آنها (SaaS (Software as a Service است و انواع دیگر آن شامل Platform-as-a-Service) PaaS) و Infrastructure-as-a-Service) IaaS) است.
مجموعه محبوب آفیس 365 نمونه ای از SaaS است. با استفاده از این سرویس نرمافزاری کاربران به جای اینکه برنامههای آن را به صورت محلی روی کامپیوتر خود نصب و اجرا کنند با قیمتی معادل 9.99 دلار اشتراک ماهانه این سرویس ابری را خریداری میکنند و به این ترتیب به تمام برنامههای مایکروسافت آفیس دسترسی دارند. از آنجا که این سرویس کاملا روی سرور نگهداری میشود و به طور مداوم به روز رسانی میشود کار برای کاربران بسیار ساده شده و از نظر هزینه نیز مقرون به صرفه است؛ گذشته از آن چون اسناد در فضای ابری ذخیره میشوند علاوه بر بالا رفتن ضریب اطمینان، اشتراک گذاری آنها نیز تا حد زیادی تسهیل میشود. سایر نمونههای محبوب SaaS عبارتند از: Adobe Creative Cloud, Slack, DocuSign و Salesforce.com
پلتفرم ابری
PaaS دومین نوع از سرویس نرمافزاری ابریست که پلتفرمی شامل سیستم عامل، زبان برنامهنویسی و همچنین یک پایگاه داده کامل را ارائه میدهد.
یک نمونه محبوب از PaaS مایکروسافت اژور است که توسط شرکتهای مطرحی چون تویوتا، UPS و کوکاکولا استفاده می شود؛ البته مایکروسافت ادعا میکند که 90 درصد از شرکتهای لیست Fortune 500 (پانصد شرکت پردرآمد امریکا) از آاین سرویس بهره میبرند. مایکروسافت با استفاده از 54 دیتاسنتر سرویس مذکور را در 140 کشور دنیا ارائه میدهد.
از مایکروسافت اژور برای پروژه های متنوعی استفاده میشود، از جمله مدیریت پایگاه دادههای رابطهای، ماشینهای مجازی مبتنی بر ابر مایکروسافت یا لینوکس و همچنین اپلیکیشنهای تحت وب مبتنی بر ابر. سایر نمونههای PaaS عبارتند از: IBM SmartCloud، Open Source RedHat، Google App و CloudBees مبتنی بر جاوا.
زیرساخت ابری
سومین نوع سرویس ابری IaaS است و هدفش این است که منابع پردازشی مجازی شده را از طریق اینترنت ارائه دهد، این منابع شامل مجموعه کاملی از خدمات زیرساختیست از جمله سرورها، فضای ذخیره سازی، شبکه، لایه مجازیسازی و بطور کلی تمام آنچه برای یک دیتاسنتر مورد نیاز است. IaaS خدمات ضروری در زمینه امنیت، لاگ اکسس، مانیتورینگ و ذخیرهسازی منعطف ارائه میدهد که بسیار قویتر از پیادهسازی آن به صورت محلیست.
نمونه های بسیاری از IaaS وجود دارد مثل Amazon Web Services،Rackspace Open Cloud ،Google Compute Engine و Apache CloudStack .