هر آنچه که باید درباره تلویزیونهای 4K بدانید
کاربرد این واژه فقط به حوزه تلویزیون و صفحه نمایش منحصر نیست و در دیگر بخشهای فناوری همچون دوربین و کیفیت عکس، موبایل هوشمند، تبلت، مانیتور کامپیوتر و بازیهای پیسی هم خودنمایی میکند. به طور کلی در هر دستگاهی که به نوعی به تصویر و صفحه نمایش ربط دارد، پای فناوری 4K هم درمیان است که از کیفیت عالی آن ابزار یا دستگاه حکایت میکند. فناوری 4K TV اکنون در بیشتر محصولات تولیدکنندههای تلویزیون از جمله تلویزیون اندرویدی بسیار باریک سونی، OLEDهای الجی و تلویزیونهای سری SUHD سامسونگ به کار رفته و از آن به عنوان ویژگی بسیار مهم و خوب این محصولات یاد میشود. حالا سوال اصلی این است که 4K دقیقا چیست و چه کاری انجام میدهد؟ پاسخ این سوال را در ادامه این مطلب میتوانید دریابید.
4K چیست؟
این واژه که با نام UHD نیز شناخته میشود، تعریف بسیار سادهای دارد: کیفیتی معادل چهار برابر بیشتر از رزولوشن 1080p با ۸ میلیون پیکسل به جای دو میلیون پیکسل. نتیجه این ارقام اضافی، وضوح بسیار بیشتر و بهترتصاویر است که با جزئیات بیشتر و بافت منسجمتر ثبت و پخش میشوند و در نهایت، تصاویر کاملا نرم و طبیعی و زنده نمایش میشوند. اما این فقط به استفادههای ابتدایی این فناوری برمیگردد. هماکنون بسیاری از ارائهدهندگان خدمات شبکههای تلویزیونی در تلاش برای ارتقا یا همان آپگرید کردن برنامههای خود به 4K هستند. برای مثال در انگلستان، برخی از کمپانیهای تلویزیونی مانند بیبیسی و BSkyB به فکر استفاده بهینه از این سیستم هستند و در این مسیر از هر روشی، از تعداد و اندازه فریم گرفته تا کنتراست و نمایش رنگهای خالص، فروگذار نمیکنند. نامهای شناختهشده دیگری همچون سامسونگ، الجی و سونی نیز نمایشگرهایی با عنوان UHD ساخته و راهی بازار کردهاند تا بتوانند 4K را به استانداردی رایج در این حوزه بدل سازند. مهندسان این حوزه اعتقاد دارند که برای رسیدن به چنین هدفی باید همه ملزومات آن مهیا باشد و در حال حاضر هنوز این مرحله فرا نرسیده است. برای داشتن تصاویر اولترا اچدی هنوز باید سالها منتظر ماند، هرچند معنایش این نیست که این انتظار خیلی طول میکشد. بدون شک در آیندهای نزدیک، تصاویر و دستگاههای 4K در دسترس همگان قرار خواهد گرفت.
تفاوت اولترا اچدی با 4K در چیست؟
از دیدگاه فنی، اولترا اچیدی یکی از شاخههای استاندارد سینمای دیجیتال 4K است. به این مفهوم که وقتی تصاویر با رزولوشن 4K نمایش داده میشوند یعنی 4096×2160 پیکسل دارند، در حالی که تصاویر UHD وضوحی کمتر و برابر با 3840×2160 پیکسل ارائه میدهند. به همین دلیل است که بسیاری از برندها از واژه 4K برای نمایشگرهای خود استفاده نمیکنند و اولترا اچدی یا UHD را به آن ترجیح میدهند. هر چه عدد بزرگتر باشد، کیفیت و وضوح تصویر بیشتر و بهتر است.
چرا باید به رزولوشن 4K Ultra HD بیشتر اهمیت داد؟
در مورد اینکه چرا باید هنگام خرید تلویزیون سهبعدی به رزولوشن 4K اهمیت بدهیم، دلایل قانعکننده زیادی وجود دارد، اما این را هم بدانید که برخی از این دلایل به زمان حال مربوط نیست و کاربرد آنها برای شما در آینده معلوم خواهد شد. یعنی شاید پس از خواندن دلایل خرید پنلهای 4K با خودتان بگویید که بیشتر آنها در حال حاضر هیچگونه کاراییای ندارند و از خود بپرسید که چرا باید پول بیشتری برای خرید آنها بپردازیم. اما مسئله اینجاست که دنیای تکنولوژی با سرعت زیاد در مسیر تولید ابزار، دستگاهها و محتویاتی با فناوری 4K هستند و اگر به تکنولوژیهای کنونی بسنده کنید، خود را از آینده بهتر محروم کردهاید. برای مثال، عکاسانی که تصاویر ثبتشده خود را در پنلهای اچدی تماشا میکنند، همه چیز به نظرشان درست و بیعیب میآید، اما اگر همان تصاویر را در نمایشگری با رزولوشن 2160p ببینند، خیلی از ایرادهای عکسهایشان را متوجه میشوند. نمایشگرهای 4K تصاویر را با ریزترین جزییات نمایش میدهند، طوری که احساس میکنید در فضای تصویر حضور دارید. تصاویر سهبعدی نیز گاهی تارشدگیهای جزئی دارند، اما 4K با رزولوشن بسیار بالایی که دارد، بسیار زنده و شفاف ظاهر میشود و حسی از واقعیت را برایتان مجسم میکند. از دیگر ویژگیهای جالب 4K این است که شما تصاویر را نزدیکتر نیز میبینید. یعنی میتوانید روی همان صندلی که همیشه تلویزیون فول اچدی خود را تماشا میکنید، بنشینید و از همان فاصله تصاویر را خیلی بزرگتر، واضحتر و زندهتر از قبل ببینید. یکی از دلایل آن هم میتواند این باشد که پنلهای مجهز به فناوری4K، عموما بالای ۵۰ اینچ اندازه دارند و در نتیجه، محدوده دید بیننده هم در برابر آنها بیشتر است.
پروژکتورها
با اینکه تلویزیونهای 4K UHD به سرعت در حال تولید و عرضه هستند، باید گفت که ویدئو پروژکتورها از این سرعت در تولید برخوردار نیستند. هماکنون فقط کمپانی ژاپنی سونی مدلهای 4K UHD و باکیفیت همانند VPL-VW1100ES و VPL-VW500ES برای استفاده خانگی را ارائه داده است. در حال حاضر هیچ راهکاری برای ارتقای رزولوشن 4K در پروژکتورهای السیدی، D-ILA یا DLP وجود ندارد. البته امسال اقداماتی در این جهت صورت گرفته و شرکت «ابزارآلات تگزاس» در نظر دارد به زودی نخستین چیپست 4K DLP خود را برای سختافزارهای خانگی تولید و راهی بازار کند.
خرید یک تلویزیون اولترا اچدی چهقدر هزینه دارد؟
نخستین امواج تولید پنل 4K امواجی عظیم بودند. کمپانیهایی مانند الجی و سونی هر دو برای نخستین بار تلویزیونهای 84 اینچ به نامهای KD-84X9005 و 84LM960V را روانه بازار کردند. همین بزرگی باعث میشد قیمت این محصولات سر به فلک بکشد و ارقامی نجومی مثل30 هزار دلار برای یک تلویزیون تعیین شود. یا مثلا کمپانی کرهای سامسونگ، یک تلویزیون 85 اینچ 4K را با قیمت حدود 55 هزار دلار عرضه میکرد. اما این قیمتها چیزی نبود که یک مشتری عادی توان پرداخت آنها را داشته باشد. حتا پرداخت چنین هزینهای برای پنلهایی که هنوز محتوای تصویری لازم را ندارند، کمی غیرمنطقی به نظر میرسید. این پنلها بیشتر مناسب ورزشگاهها و استادیومها بودند. اما خوشبختانه، قیمتها با کم شدن اندازه نمایشگرها کاهش پیدا کردند و بحث قیمت به موضوع اصلی رقابت کمپانیهای فعال در این زمینه تبدیل شد. در حال حاضر شما میتوانید تلویزیونهای 4K را با قیمت کمتر از هزار دلار هم بخرید. البته به این نکته توجه داشته باشید که حتا اگر پنل 4K بخرید اما پردازندههای تصویرآن خوب نباشند، شما تصاویر خوبی در اختیار نخواهید داشت. در حال حاضر، یکی از بهترین تلویزیونهای 4K موجود در بازار که تولید کمپانی سونی است و KD-65X9005B نام دارد با قیمت 3500 دلار فروخته میشود اما میتوانید امید داشته باشید که این قیمت در آینده نه چندان دور کمتر شود.
تلویزیونهای 4K Ultra HD تا چه اندازه میتوانند کوچک شوند؟
در حال حاضر و با امکانات موجود، این نوع پنلها اندازههای 55 اینچ و بالاتر دارند. دلیل آن هم این است که وقتی اندازه پنل کوچک میشود، تراکم تصویر و وضوح آن نیز کم میشود. شاید جایگزین کردن یک تلویزیون بزرگ با کیفیت 4K در خانه تغییر اساسی در تجربه تماشای فیلم برای اهل خانه ایجاد کند، اما مسئله این است که رزولوشن 4K فقط یک تعریف ساده از کیفیت تصویر نیست. این عبارت قرار است برای آیندهای باشد که برنامهها و فیلمها نیز با همین کیفیت تهیه میشوند و از مزایای HFR بهرهمند هستند و برای پخش در پنلهای بزرگ، محدودیتی ندارند. وقتی نسل دوم 4K UHDها وارد عرصه شوند، باید منتظر وضوح عالی 4K در پنلهایی با اندازههای کوچکتر باشیم.
فاصله مناسب برای تماشای صفحه نمایش 4K چند متر است؟
تجربه تماشا و زاویهدید تلویزیونهای 4K Ultra HD بسیار بهتر از فول اچدیهاست. بهترین روش برای تماشای تلویزیونهای چهار هزار پیکسلی، شرایطی مشابه سالنهای سینماست. سالنهای قدیمی سینما به شکل مستطیل بودند و تماشاچیها در فاصلهای به اندازه 3 تا 5 برابر ارتفاع پرده، دورتر از تصویر مینشستند زیرا این بهترین فاصله و زاویهدید بهشمار میرفت. اما سینماهای امروز عریضتر هستند و بهترین فاصله دید، 1.5 برابر ارتفاع پرده سینماست. با این اطلاعات میتوانید بهترین موقعیت و فاصله برای تماشای تلویزیون را تعیین کنید. به این مفهوم که بهترین فاصله برای تماشای تلویزیون 65 اینچی 4K در خانه به طور میانگین، یک متر و نیم است. این بدان معنی است که فاصله شما برای تماشای یک تلویزیون بزرگ تر از 65 اینچ باید حدود 2 تا 3 متر باشد. وقت آن رسیده تا تجدید نظری در چینش لوازم منزلتان داشته باشید.
آیا تلویزیونهای 4K OLED کیفیت بهتری دارند؟
دیودهای نوری ارگانیک که به OLED معروف هستند، خیلی وقت نیست که وارد دنیای دیجیتال شدهاند، اما طرفداران بسیاری دارند و بسیاری از کمپانیها برای استفاده از آن در محصولات خود رقابت تنگاتنگ دارند. در اوایل زمان تولید این تکنولوژی، هزینه آن زیاد بود اما خوشبختانه با گذشت زمان این مسئله در حال کمرنگ شدن است. همین کاهش تدریجی قیمت نقطه امیدی است که این تلویزیونها بیشتر از قبل تولید شوند و در دسترس کاربران بیشتری قرار بگیرند. الجی یکی از شرکتهایی است که در این حوزه تلاش بسیاری انجام میدهد و در حال حاضر نیز یکی از بهترین و شاید بتوان گفت برترین کمپانیهای تولیدکننده OLED در سراسر جهان بهشمار میرود. فناوری OLED به معنای واقعی تحسینبرانگیز و خیرهکننده است و رنگ و نور در این نوع نمایشگرها فرق چندانی با واقعیت ندارند. این شرکت کرهای در سال جاری میلادی نخستین تلویزیون 4K OLED خود را روانه بازار کرد. این پنل هنوز قیمت بسیار بالایی دارد و هر کسی توان خرید آن را ندارد. اما مدیر شعبه انگلیس شرکت الجی الکترونیکس، K I Kwon در این باره گفته: «من مطمئنم به زودی تعداد این پنلها افزایش مییابد و پیرو آن، قیمتها نیز کاسته خواهد شد.»
شبکههای 4K TV
در حال حاضر هیچ نوع شبکه تلویزیونی 4K TV در دنیا وجود ندارد. اما در تابستان سال 2014 میلادی، DVB Steering Board نخستین فاز تخصصی DVB-UHDTV را تأیید کرد که اجازه میداد تصاویر با رزولوشن 3840×2160 پیکسل و سرعت 60 فریم در ثانیه در این شبکه پخش شوند. این تصاویر رنگهای غنیشده و طبیعی با نرخ بیت 10 به جای نرخ همیشگی 8 داشتند. این استاندارد خیلی سریع مورد تأیید و تصویب ETSI قرار گرفت که میتواند آغازگر راه برای تولید و عرضه شبکههای تلویزیونی با رزولوشن اولترا اچدی باشد. مشکل اصلی در مورد استاندارد تصویبشده جدید، تلویزیونها و ستباکسها هستند که هنوز با این رزولوشن هماهنگ نشدهاند. به این مفهوم که برای بهره گرفتن از چنین کانالهایی باید دستگاههای مختص آن را بخرید.
در حال حاضر چه محتواهای تصویری با رزولوشن 4K وجود دارد که بتوان آنها را تماشا کرد؟
از بهار سال 2014 میلادی، نتفلکس به نامی مشهور در زمینه ارائه محتوای 4K برای استفاده خانگی تبدیل شد. هنگامی که اپلیکیشن نتفلکس را در یک تلویزیون 4K باز میکنید، همه برنامههای 4K به صورت خودکار از طریق آن پخش میشوند. از زمان آغازکار این اپلیکیشن، فقط فصل دوم House of Cards روی این شبکه وجود دارد. اما خیلی نگران نباشید؛ برنامههای زیادی با این رزولوشن در حال تولید است که به زودی در دسترس کاربران خانگی قرار خواهد گرفت. شبکه یوتیوب نیز یک کانال 4K ارائه کرده که برای تماشای برنامههای آن با کیفیت مذکور، باید کامپیوتری داشته باشید که کارت گرافیک 4K دارد. البته باید اشاره کنیم که کمبود برنامههای تلویزیونی و فیلم با کیفیت 4K چیزی نیست که خیلی نگرانکننده باشد. هماکنون خیلی از نمایشگرهای اولترا اچدی، تصاویری را که رزولوشن 1080p دارند به قدری باکیفیت پخش میکنند که این کمبود را چندان حس نمیکنید. در ضمن، محصولات برندهای شناختهشده، تکنیکهایی را روی تصویر اجرا میکنند که موجب ارتقای کیفیت تصویر میگردد و در نتیجه، فیلمها را با رزولوشنی باورنکردنی میتوانید تماشا کنید و از تماشای آنها لذت ببرید. برای استفاده از چنین امکاناتی، سونی چندین نوع سیستم پخش بلوـری عرضه کرده که تصویر را با بهترین کیفیت و بالاترین رزولوشن نمایش میدهند. یا مثلا دیسکهای بلوـری از همه فضای موجود در دیسک برای انتقال بهترین کیفیت 1080p Blu-ray استفاده میکنند. آنها حتا در ارائه رنگهای طبیعی نیز استاد هستند و برای این منظور طراحی شده و توسعه پیدا کردهاند. بدون شک، کیفیت 2160p به استاندارد بلوـریهای نیز اضافه خواهد شد و به کاربر اجازه خواهد داد تا تصاویری با کیفیت اولترا اچیدی را روی دیسکهای فیزیکی خریداری و در دستگاههای مخصوص آن تماشا کند. در حال حاضر، کمپانی ژاپنی سونی برای کاربران تلویزیونهای 4K، سرویس دانلودی عرضه کرده است، اما معلوم نیست این سرویس را برای کشورهای دیگر چه زمانی ارائه خواهد داد.
برای تلویزیونهای 4K به چه نوع کابلی نیاز داریم؟
دو کابل استاندارد قابل استفاده برای این پنلها، HDMI و DisplayPort هستند. کابل دوم برای مواقعی است که میخواهید مانیتور اولترا اچدی را به پیسی وصل کنید. کابلهای HDMI در حال حاضر در دو نسخه 1.4 و 2.0 عرضه میشوند. نسخه 1.4 کابل اچدیامآی، بسیار ارزان قیمت است و میتوانید آن را با کمترین هزینه از فروشگاههای لوازم و تجهزات کامپیوتری تهیه کنید. این کابلها قابلیت انتقال تصویر با رزولوشن حداکثر 3820×2160 پیکسل و سرعت 30 فریم در ثانیه را دارند. نسخه 2.0 کابل اچدیامآی با جدیدترین فناوری روز ارائه شده و میتواند تصاویر با کیفیت اولترا اچدی و سرعت 60 فریم در ثانیه را منتقل کند. کابل کامپیوتری DisplayPort نیز عکس و سیگنالهای صوتی را بدون هیچ تأخیر و اشکالی از کارت گرافیکهای بسیار باکیفیت در کامپیوتر به مانیتورها منتقل میکند.
اهمیت کابل HDMI 2.0 برای پنلهای 4K اولترا اچدی چهقدر است؟
نسخه 2.0 کابل اچدیامآی، جدیدترین نسخه از این کابل بهشمار میرود. البته نسخه 1.4 هم میتواند تصاویر 4K را منتقل کند، اما این کار را با سرعت 30 فریم در ثانیه انجام میدهد. این در حالی است که بیشترفیلمها و کمپانیهای فیلمسازی روی انتقال سریعتر تصاویر تأکید دارند و در تلاش برای ساخت تصاویر با نرخ فریم بیشتر هستند. کابل HDMI 2.0، پهنای باند را تا 18 گیگابایت در ثانیه بیشتر میکند و به همین دلیل، میتواند تصاویر 4K را با سرعت 50 یا 60 فریم در ثانیه با رنگ 12 بیت 4:2:2 منتقل کند. هماکنون فقط شرکت پاناسونیک نسخه 2.0 کابل اچدیامآی سازگار با تلویزیون 4K را ارائه میدهد. همچنین باید اشاره کرد که دو شرکت فیلیپس و سامسونگ که پنلهای 4K آنها برای تفکیک باکسها جفت هستند، اعلام کردهاند که به زودی تیونرهای جدیدی ارائه خواهند کرد که قابلیت ارتقا یافتن یا همان آپگرید شدن دارند. سونی و دیگر کمپانیهای فعال در این حوزه نیز در تلاش برای اصلاح سختافزارهایشان هستند و برای این منظور زیر پیکسلهای رنگ را میریزند و میتوانند فریمهای 4K را با مجراهای HDMI 1.4 جفت کنند تا درست شبیه رنگ8 بیتی 4:2:0 شوند. این ترفند را در پروژکتورهای e-Shift3 جیویسی هم میتوان مشاهده کرد که رزولوشن رنگ مشابه را ارائه میدهد. این روش را میتوان به فال نیک گرفت که نتیجه بسیار خوبی هم دارد.
گفته میشود که نتفلکس در حال پخش برنامهای به نام HDR است. این واژه دقیقا چه مفهومی دارد؟
HDR، UHD، OLED و... همه سرنامهایی هستند که برای سیستم سینمای خانگی استفاده میشوند. HDR یا همان محدوده دینامیک وسیع، در واقع کانسپتی است که از تصاویر دیجیتال قرض گرفته شده و سه تصویر ـ یکی با نور معمولی، دیگری با نوردهی کم و سومی با نوردهی زیاد ـ را با هم ترکیب میکند تا کنتراست بیشتری در تصویر یا عکس ایجاد شود. نتفلکس یکی از پیشگامان تولید ویدئوهای اچدیآر در سال 2015 میلادی محسوب میشود. شما برای بهره گرفتن از آن لزوما به نمایشگر UHD نیاز ندارید، اما اگر پنلی با وضوح و رزولوشن بالاتر داشته باشید، کیفیت تصاویر بسیار بهتر خواهند بود و از جزئیات بیشتری بهرهمند خواهید شد.
Quantum Dot بیشتر شبیه فرضیههای فیزیک است
در واقع همین طور است. اما برخلاف فرضیههای علم فیزیک، راهکار این مسئله موجود است. صفحهنمایشهای کوانتوم دات که به QD شهرت دارند، در اصل همان نمایشگرهای LED با نوار باریکی از نانو کریستالها در میان نور پسزمینه و نمایشگر هستند. تولیدکنندههایی مانند الجی و سونی ادعا میکنند که این فناوری بدون افزودن پیکسلهای بیشتر یا اعمال الگوریتمهای عجیب، عمق رنگها را تا 30 درصد افزایش میدهند.
فناوری 8K چیست و چه ویژگیهایی دارد؟
اگر فناوری 4K رزولوشنی معادل 4 برابر فول اچدی ارائه بدهد، 8K هم رزولوشنی معادل 16 برابر آن ارائه میدهد. یعنی تعداد پیکسلها به 33 میلیون عدد میرسد. این رقم از توان همه نمایشگرهای موجود فراتر است، اما یک شرکت برنامهساز ژاپنی که مالک NHK است، اعلام کرده که قصد دارد این فناوری را تجاری کند و تولید آن را در دستور کار خود قرار داده است. همچنین میتوان به Super Hi-Vision اشاره کرد که تعدادی نمونههای آزمایشی 8K ارائه داده که در المپیک 2012 لندن امتحان شدند. NHK در نظر دارد از این فرمت در بازیهای المپیک 2020 توکیو بهره بگیرد. افزون بر این، وارد شدن فرمت 8K به بازار دیجیتال یک چالش بزرگ فنی بهشمار میرود. در حال حاضر 4K و HEVC بهترین تکنولوژیهای متراکمسازی در صنعت تصویر هستند. برای استفاده از فناوری 8K به پنلهای بزرگتر از 80 اینچ نیاز است که امروزه هیچ نوع برنامه، فیلم یا تصویری برای آن نمیتوان تولید کرد و هزینه تولید و استفاده از آن نیز بسیار بالاست. اگر جزو افرادی هستید که دوست دارید از فول اچدی ناگهان به کیفیت 8k برسید، هنوز باید چندین سال منتظر بمانید تا از حالت فرضیه و طرحهای آزمایشی به نمونههای واقعی و قابل تولید با قیمتهای مناسب تبدیل شود.
آیا اکنون پنلهای 4K بخریم یا هنوز منتظر بمانیم؟
بستگی دارد. اگر به دنبال خرید تلویزیون با کیفیت 4K هستید و هزینه آن برایتان مهم نیست، هماکنون نمونههای خوبی از آن در بازار موجود است. برای خرید باید حتما به سراغ محصولات شرکتهای بزرگ و مشهور بروید تا در آینده از قافله تکنولوژیهای جدید جا نمانید. و یک نکته مهم دیگر اینکه دقت کنید محصول موردنظرتان حتما پورت HDMI 2.0 هم داشته باشد. در آخر هم یادآوری کنیم که تا دو سه سال آینده انتظار دیدن فیلمها و تصاویر 4K را از سرتان خارج کنید و نیز امیدوار باشید که قیمت این محصولات در آن زمان ارزانتر از الان خواهد بود.