۱۰ رونمایی نرم‌افزاری که WWDC را به صحنه‌ای تاریخی تبدیل کردند

رویداد WWDC 2025 به‌زودی آغاز می‌شود؛ کنفرانسی که از آن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین گردهمایی‌ها در دنیای فناوری یاد می‌شود. این مراسم سالانه فرصتی است تا اپل، آینده نرم‌افزاری پلتفرم‌های مختلف خود را برای دستگاه‌هایی مانند آیفون، آیپد، مک، اپل واچ و اپل تی‌وی ترسیم کند. تصمیماتی که در این رویداد گرفته می‌شود، نه‌تنها مسیر توسعه سیستم‌عامل‌های اپل را مشخص می‌کند، بلکه تاثیر مستقیمی بر جهت‌گیری صنعت فناوری در سطحی وسیع‌تر دارد.

WWDC هرگز تنها به معرفی قابلیت‌های جدید محدود نبوده است. این رویداد همواره بستری بوده برای تعیین مسیر آینده سیستم‌عامل‌های اپل؛ مسیری که در بسیاری از موارد، روند تحول صنعت فناوری را نیز تحت‌ تاثیر قرار داده است. رونمایی‌های نرم‌افزاری این کنفرانس، همچنان شیوه تعامل ما با فناوری را شکل می‌دهند و نقش تعیین‌کننده‌ای در تعریف تجربه کاربران از دنیای دیجیتال دارند. اکنون که تنها چند روز تا برگزاری مراسم اصلی در تاریخ ۹ ژوئن باقی مانده، زمان مناسبی است تا نگاهی بیندازیم به ۱۰ مورد از برجسته‌ترین و تاثیرگذارترین معرفی‌های نرم‌افزاری که اپل تاکنون در کنفرانس توسعه‌دهندگان خود به نمایش گذاشته است.

Mac OS X Jaguar (رویداد WWDC 2002)

سیستم‌عامل Mac OS X Jaguar دومین به‌روزرسانی بزرگ برای مک محسوب می‌شود که پس از ارتقا اپل از نسخه کلاسیک Mac OS 9 به نسل مدرن Mac OS X منتشر شد. این نسخه در کنفرانس توسعه‌دهندگان اپل در سال ۲۰۰۲ معرفی شد و نه‌تنها به‌خاطر پیشرفت‌های فنی‌اش مورد توجه قرار گرفت، بلکه نام‌گذاری متفاوت آن نیز باعث شد در ذهن کاربران ماندگار شود.

اگر از دنبال‌کنندگان قدیمی اپل باشید، احتمالا با روند نام‌گذاری نسخه‌های اولیه Mac OS X آشنایی دارید. اپل در آن دوران تصمیم گرفت برای معرفی نسخه‌های جدید، از نام گونه‌های مختلف گربه‌سانان بزرگ استفاده کند؛ نام‌هایی مثل Leopard و Lion. این سنت در ابتدا از سوی مهندسان اپل آغاز شد که به‌صورت داخلی، نسخه‌های 10.0 و 10.1 را به ترتیب با کدنام‌های Cheetah و Puma می‌شناختند.

این کدنام‌ها عمومی نبودند تا اینکه استیو جابز به استفاده از آن‌ها علاقه نشان داد و اپل تصمیم گرفت آن‌ها را به عنوان نام رسمی معرفی نسخه‌ها به‌کار ببرد. به این ترتیب، Mac OS X 10.2 Jaguar نخستین نسخه‌ای بود که با برندینگ رسمی بر پایه نام گربه‌سانان معرفی شد.

اما این نسخه صرفا به دلیل نامش معروف نشد. Jaguar یک به‌روزرسانی مهم از نظر قابلیت‌ها نیز بود. این نسخه برای نخستین بار از گرافیک شتاب‌گرفته با استفاده از پردازنده گرافیکی (GPU) بهره می‌برد که تحت عنوان Quartz Extreme معرفی شد. این فناوری به اپل اجازه داد تا جلوه‌های گرافیکی و انیمیشن‌های رابط کاربری را روان‌تر و جذاب‌تر از قبل طراحی کند، گامی مهم در جهت ارتقاء تجربه کاربری سیستم‌عامل مک.

Spotlight (رویداد WWDC 2004)

جست‌وجو در دستگاه‌های اپل با استفاده از Spotlight امروزه یک قابلیت کاملا بدیهی به‌نظر می‌رسد؛ اما در گذشته، یافتن فایل‌ها در کامپیوترها می‌توانست فرایندی طولانی و دشوار باشد. اپل در کنفرانس توسعه‌دهندگان سال ۲۰۰۴، قابلیت Spotlight را به عنوان یکی از ویژگی‌های کلیدی Mac OS X 10.4 Tiger معرفی کرد.

برخلاف روش‌های جست‌وجوی سنتی که تا آن زمان وجود داشتند، Spotlight با فهرست‌کردن (Indexing) کامل داده‌های موجود در کامپیوتر، به کاربران این امکان را می‌داد تا به‌سرعت و با دقت بالا هر آنچه نیاز دارند را پیدا کنند. استیو جابز با اجرای زنده این قابلیت، حضار را شگفت‌زده کرد؛ چرا که Spotlight تنها محدود به فایل‌ها نبود، بلکه می‌توانست در میان اسناد، ایمیل‌ها، مخاطبین و موارد دیگر جست‌وجو کند. همچنین کاربران می‌توانستند جست‌وجوی خود را با تعیین تاریخ، نوع فایل یا پارامترهای دیگر محدودتر و دقیق‌تر کنند.

قابلیت Spotlight در طول دو دهه گذشته به الگویی برای صنعت فناوری تبدیل شده است و اکنون، پس از گذشت ۲۱ سال از معرفی اولیه، همچنان در تمامی دستگاه‌های اپل از جمله مک، آیفون، آیپد و اپل واچ حضور دارد. این ابزار نه‌تنها تجربه کار با سیستم‌عامل را ساده‌تر کرد، بلکه استاندارد جدیدی برای جست‌وجو در دنیای دیجیتال به‌وجود آورد.

Dashboard (رویداد WWDC 2004)

ویژگی Dashboard که همزمان با نسخه Mac OS X Tiger در سال ۲۰۰۴ معرفی شد، مفهومی کاملا نو را در محیط دسکتاپ سیستم‌عامل مک به ارمغان آورد. این قابلیت یک فضای دسکتاپ ثانویه ایجاد می‌کرد که از طریق آن کاربران می‌توانستند به ابزارک‌های (Widgets) گوناگون و کاربردی به‌سرعت دسترسی داشته باشند؛ ابزاری کوچک و ساده که برای انجام کارهای روزمره بدون نیاز به اجرای کامل اپلیکیشن طراحی شده بودند.

در آن زمان، ایده استفاده از ویجت‌ها بسیار نوآورانه تلقی می‌شد. کاربران با استفاده از Dashboard می‌توانستند تنها با یک کلیک، اطلاعاتی مانند وضعیت آب‌وهوا یا بازار بورس را مشاهده کنند، بدون آنکه نیاز به باز کردن برنامه‌ای مجزا داشته باشند. همین سادگی و سرعت باعث شد Dashboard به‌سرعت میان کاربران محبوب شود.

اگرچه اپل بعدها این قابلیت را به‌طور کامل از macOS حذف کرد، اما مفهوم ویجت‌ها همچنان در اکوسیستم اپل زنده مانده است. امروزه ویجت‌ها بخشی جدانشدنی از تجربه کاربری در iOS، iPadOS و macOS محسوب می‌شوند. جالب‌تر آن که اولین نسخه‌های اپلیکیشن‌های آیفون مانند Weather و Stocks، الهام‌گرفته از ویجت‌های Dashboard بودند و همان طراحی ساده و کاربردی را به دنیای موبایل منتقل کردند.

Time Machine (رویداد WWDC 2006)

در رویداد WWDC سال ۲۰۰۶، اپل همراه با معرفی نسخه Mac OS X Leopard از قابلیت نوآورانه‌ای به نام Time Machine رونمایی کرد؛ پاسخی هوشمندانه برای یکی از دغدغه‌های همیشگی کاربران، پشتیبان‌گیری از اطلاعات.

پیش از آن، کاربران مجبور بودند به‌صورت دستی از فایل‌ها، اسناد و برنامه‌های خود نسخه پشتیبان تهیه کنند؛ فرآیندی پیچیده و زمان‌بر که بسیاری آن را به تعویق می‌انداختند. Time Machine اما وعده داد تا این کار را به‌صورت کاملا خودکار و دوره‌ای انجام دهد. کافی بود یک هارد اکسترنال به مک متصل شود و ویژگی Time Machine در تنظیمات فعال گردد؛ از آن لحظه به بعد، همه چیز به‌طور منظم و بی‌نیاز از دخالت کاربر ذخیره می‌شد.

اپل برای این ویژگی، یک رابط کاربری چشم‌نواز و منحصربه‌فرد طراحی کرد که به کاربر اجازه می‌داد در نمایی سه‌بعدی، به گذشته سفر کند و نسخه‌های پیشین فایل‌ها، ایمیل‌ها و تنظیمات را مرور یا بازیابی کند. این طراحی خلاقانه نه تنها کارکرد فنی Time Machine را ملموس‌تر کرد، بلکه تجربه‌ای جذاب از مدیریت داده‌های پشتیبان ارائه داد.

Time Machine همچنان یکی از پایه‌های اصلی macOS برای محافظت از داده‌هاست؛ سیستمی هوشمند که بدون نیاز به هیچ‌گونه دخالت دستی، از مهم‌ترین دارایی‌های دیجیتال کاربران نگهداری می‌کند.

iPhone SDK (رویداد WWDC 2008)

با آن که اولین آیفون در سال ۲۰۰۷ طی رویداد Macworld در سان‌فرانسیسکو معرفی شد، اما شاید جالب باشد بدانید که این دستگاه در زمان عرضه، فروشگاهی برای اپلیکیشن‌ها نداشت. در آن دوران، توسعه‌دهندگان تنها می‌توانستند برای آیفون، اپلیکیشن‌های تحت وب بسازند که صرفا در مرورگر Safari قابل اجرا بودند.

با این حال اپل خیلی زود متوجه شد که این راه‌حل موقتی پاسخگوی پتانسیل واقعی پلتفرم آیفون نیست. بنابراین در رویداد WWDC سال ۲۰۰۸، استیو جابز از اولین کیت توسعه نرم‌افزاری آیفون (iPhone SDK) رونمایی کرد. در آن زمان هنوز نام iOS برای این سیستم‌عامل انتخاب نشده بود، اما عرضه این کیت نقطه عطفی در تاریخ اپل و صنعت موبایل به شمار می‌رفت.

با در دسترس قرار گرفتن iPhone SDK، توسعه‌دهندگان توانستند برای نخستین بار اپلیکیشن‌های بومی (native) برای آیفون طراحی کنند؛ برنامه‌هایی با عملکرد روان‌تر، گرافیک بهتر و دسترسی مستقیم به قابلیت‌های سخت‌افزاری. همزمان با این تحول، نسخه iPhone OS 2.0 منتشر شد که اپ استور را نیز به همراه داشت؛ فروشگاهی انقلابی که مسیر اپلیکیشن‌های موبایل را برای همیشه دگرگون ساخت.

بسیاری از اپلیکیشن‌های معروف و پراستفاده امروزی، حاصل همین تحول بنیادین هستند. اپ‌هایی مثل WhatsApp و Instagram، در واقع توسط توسعه‌دهندگان مستقلی طراحی شدند که قصد داشتند توانایی‌های آیفون و اپ استور را به نمایش بگذارند. ورود iPhone SDK و اپ استور، نه‌تنها دنیای توسعه اپلیکیشن را متحول کرد، بلکه سبک زندگی دیجیتال میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان دگرگون ساخت.

iCloud (رویداد WWDC 2011)

پس از شکست‌ها و مشکلات فراوان با سرویس MobileMe، اپل در سال ۲۰۱۱ با معرفی iCloud فصل تازه‌ای در دنیای خدمات آنلاین خود گشود. سرویسی که نه‌تنها به‌عنوان جانشین MobileMe عرضه شد، بلکه وعده می‌داد تمام اشتباهات گذشته را جبران کرده و تجربه‌ای بی‌نقص از همگام‌سازی داده‌ها میان آیفون، آیپد و مک فراهم کند.

پیش از ظهور iCloud، کاربران برای انتقال اطلاعات میان دستگاه‌های اپلی خود همچنان نیاز به اتصال به رایانه شخصی یا مک داشتند. این فرآیند نه‌تنها زمان‌بر بود، بلکه بسیاری اوقات پیچیده و پرخطا انجام می‌شد. اما iCloud این رویه را به‌طور کامل متحول کرد. با این سرویس، اطلاعات کاربران به‌صورت خودکار و در پس‌زمینه میان تمام دستگاه‌ها همگام می‌شد؛ از مخاطبین و یادداشت‌ها گرفته تا تصاویر و اسناد.

iCloud همچنین بستری برای شکل‌گیری خدمات کلیدی دیگری بود که امروزه نقشی اساسی در اکوسیستم اپل ایفا می‌کنند؛ از جمله iCloud Drive برای ذخیره‌سازی فایل‌ها، iCloud Photos برای مدیریت ابری تصاویر و قابلیت Family Sharing برای اشتراک‌گذاری محتواها با اعضای خانواده.

نکته‌ای تاریخی و احساسی درباره iCloud این است که این سرویس، آخرین محصولی بود که شخص استیو جابز بنیان‌گذار اپل، به‌صورت عمومی معرفی کرد. او به دلیل شرایط سلامتی، در بیشتر بخش‌های کنفرانس WWDC 2011 حضور نداشت و تنها برای معرفی این سرویس روی صحنه آمد. چند ماه بعد، در اکتبر همان سال، جابز از دنیا رفت.

iOS 7 (رویداد WWDC 2013)

در تاریخ سیستم‌عامل موبایلی اپل، هیچ به‌روزرسانی‌ای به اندازه iOS 7 تغییرات بصری گسترده و ریشه‌ای به همراه نداشت. در رویداد WWDC سال ۲۰۱۳، اپل با هدایت مستقیم «جانی آیو» از رابط کاربری کاملا جدید و تخت (Flat) رونمایی کرد که نقطه پایانی برای طراحی اسکئومورفیک در سیستم‌عامل iOS بود؛ طراحی‌ که پیش‌تر با استفاده از بافت‌ها و عناصر الهام‌گرفته از اشیای واقعی شناخته می‌شد.

در طراحی جدید، رنگ‌های یکنواخت، پس‌زمینه‌های سفید و آیکون‌های ساده جایگزین شبیه‌سازی‌های واقعی و پیچیده شدند. این تغییر نه‌تنها ظاهر آیفون را متحول کرد، بلکه به‌سرعت به الگویی برای توسعه‌دهندگان سایر اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌ها تبدیل شد و آغازگر موجی از طراحی تخت در سراسر صنعت فناوری بود.

با این حال، iOS 7 صرفا یک بازطراحی ظاهری نبود. اپل در این نسخه ویژگی‌های جدید و کاربردی بسیاری را نیز معرفی کرد که امروزه بخش جدانشدنی تجربه کاربران آیفون و آیپد محسوب می‌شوند. از جمله این قابلیت‌ها می‌توان به AirDrop برای انتقال بی‌سیم فایل‌ها، Control Center برای دسترسی سریع به تنظیمات و مالتی‌تسکینگ پیشرفته‌تر اشاره کرد.

با وجود تغییرات متعددی که در نسخه‌های بعدی iOS اعمال شده، اصول و زبان طراحی معرفی‌شده در iOS 7 همچنان به‌شکل پایه‌ای در سراسر سیستم‌عامل حفظ شده است. بر اساس شایعات، اپل قرار است در سال جاری و با عرضه iOS 19، یک بازطراحی بزرگ دیگر را معرفی کند. اگر این اتفاق رخ دهد، احتمالا iOS 19 به‌عنوان نقطه عطف جدیدی در تاریخ iOS و جانشینی برای iOS 7 در این فهرست مطرح خواهد شد.

iPadOS (رویداد WWDC 2019)

اپل در رویداد WWDC سال ۲۰۱۹ برای پاسخ به نیازهای متفاوت آیپد نسبت به آیفون، تصمیمی مهم گرفت: جداسازی سیستم‌عامل آیپد از iOS و معرفی iPadOS به‌عنوان یک پلتفرم مستقل. هرچند این سیستم‌عامل همچنان بر پایه iOS توسعه یافته بود، اما تمرکز آن بر بهره‌برداری از نمایشگر بزرگ‌تر و سخت‌افزار پیشرفته آیپد قرار داشت.

در طی به‌روزرسانی‌های مختلف، iPadOS قابلیت‌هایی کلیدی را دریافت کرد که آیپد را به ابزاری حرفه‌ای‌تر و منعطف‌تر تبدیل کردند. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به امکان اجرای همزمان چند پنجره از یک اپلیکیشن، مرورگر Safari با عملکردی در سطح دسکتاپ، پشتیبانی از حافظه‌های خارجی در اپلیکیشن Files، قابلیت تصویر در تصویر (Picture-in-Picture)، پشتیبانی از ماوس و ترک‌پد، و همچنین استفاده از آیپد به‌عنوان نمایشگر دوم مک از طریق Sidecar اشاره کرد.

براساس گزارش‌ها، نسخه جدید iPadOS که امسال معرفی خواهد شد، تمرکز بیشتری بر بهبود عملکرد مالتی‌تسکینگ و ایجاد تجربه‌ای مشابه مک خواهد داشت؛ گامی دیگر برای نزدیک‌تر شدن آیپد به یک دستگاه حرفه‌ای تمام‌عیار.

Find My (رویداد WWDC 2019)

اگرچه در مقایسه با معرفی iPadOS توجه چندانی به آن نشد، اما اپل در رویداد WWDC سال ۲۰۱۹، یکی از بزرگ‌ترین به‌روزرسانی‌های سرویس Find My را معرفی کرد، قابلیت ردیابی آفلاین دستگاه‌ها. این قابلیت بر پایه سیگنال بلوتوث رمزگذاری‌شده‌ی سرتاسری (End-to-End Encrypted) عمل می‌کند و به کاربران این امکان را می‌دهد که آیفون، آیپد یا مک خود را حتی زمانی که به اینترنت متصل نیستند، پیدا کنند.

در این سیستم، دستگاه مفقودشده اطلاعات موقعیت مکانی خود را از طریق بلوتوث به سایر دستگاه‌های اپل در نزدیکی خود ارسال می‌کند. سپس، این اطلاعات به‌صورت امن به حساب کاربر منتقل شده و موقعیت مکانی دستگاه از طریق اپلیکیشن Find My نمایش داده می‌شود. این تحول نه‌تنها بازیابی دستگاه‌های گمشده را ساده‌تر کرد، بلکه زمینه‌ساز معرفی محصولی جدید به نام AirTag شد؛ ردیاب کوچکی که دقیقا از همین فناوری برای مکان‌یابی بهره می‌برد.

App Tracking Transparency (رویداد WWDC 2020)

شاید این قابلیت به اندازه iOS 7 یا Dashboard در ذهن‌ها نمانده باشد، اما بدون شک شفافیت در ردیابی اپلیکیشن‌ها (App Tracking Transparency) یکی از تاثیرگذارترین تحولات در سیستم‌عامل iOS و حتی صنعت تبلیغات آنلاین بود.

اپل این قابلیت را به‌عنوان بخشی از iOS 14 در جریان رویداد WWDC 2020 معرفی کرد؛ اولین رویداد از پیش‌ضبط‌شده‌ اپل که در دوران همه‌گیری کرونا برگزار شد. App Tracking Transparency توسعه‌دهندگان را ملزم می‌کند که پیش از ردیابی فعالیت کاربران در سایر اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌ها، رضایت صریح آنان را دریافت کنند.

این اقدام اپل تاثیر شدیدی بر بازار تبلیغات آنلاین و مدل‌های کسب‌وکار مبتنی بر جمع‌آوری داده گذاشت. در حالی که بسیاری از کاربران این قابلیت را گامی بزرگ در راستای حفظ حریم خصوصی می‌دانند، شرکت‌هایی مانند متا (مالک فیسبوک و اینستاگرام) که بخش عمده‌ای از درآمد خود را از تبلیغات هدفمند به دست می‌آورند، انتقادات گسترده‌ای نسبت به آن مطرح کردند.