تغییرات اساسی اندروید 16 در مقایسه با اندروید 15 کدامند؟

پس از گذشت بیش از چهار سال از معرفی طراحی Material You، گوگل بار دیگر با نسخه‌ای تازه به میدان بازگشته تا زبان بصری سیستم عامل محبوب خود را دگرگون سازد. طراحی جدید با نام Material Expressive، نویدبخش تجربه‌ای متفاوت و زنده‌تر از گذشته است.

بر اساس آنچه گوگل به زیبایی بیان کرده است، Material 3 Expressive بر پایه عناصری همچون رنگ‌های زنده و پویا، اجزای تطبیق‌پذیر، تایپوگرافی انعطاف‌پذیر و شکل‌های متضاد طراحی شده است. این موارد در مجموع جوهره‌ی طراحی جدید را شکل می‌دهند و نمایانگر رویکرد تازه گوگل نسبت به تجربه کاربری هستند. در نسخه آزمایشی Android 16 QPR1، این طراحی جدید برای گوشی‌های پیکسل سازگار در دسترس قرار گرفته و به کاربران ماجراجو این امکان را می‌دهد تا با نصب نسخه بتا، نگاه دقیق‌تری به تغییرات داشته باشند.

یکی از نخستین تغییراتی که در نگاه اول جلب توجه می‌کند، رنگ‌آمیزی زنده‌تر و بیان‌گراتر اجزای رابط کاربری در اندروید 16 است. کافی است صفحه تنظیمات اصلی باز شود یا پنل تنظیمات سریع به سمت پایین کشیده شود تا به‌وضوح تفاوت بصری میان این نسخه و نسخه‌های پیشین احساس گردد. این سطح از تغییر ظاهری، در به‌روزرسانی‌های قبلی اندروید به‌ندرت مشاهده می‌شد.

طراحی جدید کاشی‌های تنظیمات سریع

مهم‌ترین و چشمگیرترین تغییر در اندروید 16، بازطراحی کامل بخش تنظیمات سریع و پنل اعلان‌ها است. هرچند این بازطراحی کاملاً انقلابی نیست، اما در آن، تغییراتی بنیادی و تأثیرگذار ایجاد شده است.

یکی از قابلیت‌های جدید که پیش از این در نسخه‌های استاندارد اندروید وجود نداشت، امکان تغییر شکل و اندازه کاشی‌های تنظیمات سریع است. در نسخه قبلی، تمام کاشی‌ها دارای شکل کشیده و منحنی‌مانندی بودند که گرچه اطلاعات مفیدی را در دسترس قرار می‌دادند، اما بخش زیادی از فضای صفحه را اشغال می‌کردند.

در طراحی جدید اندروید 16، این کاشی‌ها می‌توانند به شکل‌های فشرده‌تر و جمع‌وجورتر تغییر یابند. این تصمیم طراحی، کاملاً هم‌راستا با گرایش رایج در پوسته‌های سفارشی‌سازی‌شده اندرویدی است که از مدت‌ها پیش تلاش داشته‌اند تا رابط کاربری را بهینه‌تر و کارآمدتر کنند. بسیاری از این رابط‌های کاربری نه تنها از دکمه‌ها و ابزارک‌های کوچک‌تر استفاده می‌کنند، بلکه به سمت قابلیت‌های تنظیم‌پذیر بیشتر، اسلایدرهای هوشمند و اجزای تعاملی پیشرفته‌تر نیز حرکت کرده‌اند.

و این تغییر تازه که با هدف صرفه‌جویی در فضا در طراحی پنل تنظیمات سریع اعمال شده، نه‌تنها مؤثر واقع شده بلکه کارایی آن کاملاً ملموس و غیرقابل تردید است. در نسخه پیشین یعنی اندروید 15، با یک بار پایین کشیدن پنل تنظیمات، تنها چهار گزینه در قالب کاشی‌های سریع به نمایش درمی‌آمد و حتی با باز کردن کامل این پنل، تعداد کاشی‌ها نهایتاً به هشت مورد می‌رسید. چنین محدودیتی در نمایش گزینه‌ها باعث می‌شد که تجربه کاربری در این بخش چندان رضایت‌بخش و کارآمد نباشد.

در اندروید 16، با رویکرد جدیدی که ترکیبی و تطبیق‌پذیر تلقی می‌شود، امکان چینش حداکثر شانزده دکمه کوچک به شکل منظم در یک صفحه فراهم شده است. این دکمه‌ها فاقد هرگونه متن توضیحی هستند، اما به‌جای آن از آیکون‌هایی کاملاً گویا و واضح استفاده شده که کاربر به‌راحتی می‌تواند عملکرد هر گزینه را از طریق آن تشخیص دهد. همچنین قابلیت فشردن طولانی همچنان حفظ شده است و تنها بخشی که حذف شده، نوشته‌های اضافی و اغلب غیرضروری‌ست که پیش از این در کنار آیکون‌ها قرار داشتند.

نکته جالب‌ توجه دیگر آن است که هنگام لمس یا فعال‌سازی هر یک از این دکمه‌ها در اندروید 16، یک حرکت سبک و موج‌مانند در سایر دکمه‌های اطراف ایجاد می‌شود که نه‌تنها جنبه زیبایی‌شناسی دارد بلکه احساس پویایی و زنده بودن رابط کاربری را نیز تقویت می‌کند. این جزئیات ظریف اما تأثیرگذار، تجربه کاربری را به سطحی بالاتر ارتقا می‌دهند و برای دارندگان گوشی‌های پیکسل، تغییری سودمند و قابل تحسین به‌شمار می‌روند.

شخصی‌سازی صفحه قفل و صفحه اصلی؛ نگاهی به تغییرات طراحی

در نسخه پایه اندروید که بر روی گوشی‌های پیکسل ارائه می‌شود، گزینه‌های مربوط به شخصی‌سازی صفحه قفل و صفحه اصلی در منویی مشترک با عنوان «تصویر پس‌زمینه و سبک» قرار گرفته‌اند. این بخش هم از طریق لمس طولانی بر روی صفحه اصلی و هم از طریق تنظیمات اصلی سیستم قابل دسترسی است.

تغییرات اعمال‌شده در این قسمت بیشتر در نحوه نمایش و ساختار ظاهری آن نمود پیدا کرده‌اند. طراحی رابط کاربری حالتی چشم‌نوازتر و مدرن‌تر پیدا کرده، اما در عین حال برخی از ویژگی‌های کاربردی و ارگونومیک نسخه قبل تا حدی کمرنگ شده‌اند. در اندروید 15، کاربران می‌توانستند با ورود به منوی شخصی‌سازی، بلافاصله به گزینه‌هایی همچون تغییر ساعت صفحه قفل، انتخاب رنگ‌های غالب سیستم و تعیین تصویر پس‌زمینه دسترسی پیدا کنند. این ساختار، بسیار ساده، قابل‌فهم و سریع بود.

در نسخه جدید اندروید 16، اگرچه همان قابلیت‌ها هنوز وجود دارند، اما دسترسی به آن‌ها دیگر به سادگی گذشته نیست. گزینه‌های مختلف حالا در زیرمنوهای جداگانه قرار گرفته‌اند که باعث شده برای رسیدن به هرکدام، نیاز به انجام چند مرحله اضافی از جمله لمس‌های بیشتر یا اسکرول‌های طولانی باشد. این تغییر در چیدمان، اگرچه از نظر طراحی منطقی و هماهنگ به نظر می‌رسد، اما از دیدگاه کاربر نهایی باعث افزایش پیچیدگی و کاهش سرعت دسترسی می‌شود و در نتیجه، تجربه کلی شخصی‌سازی را کمتر روان و صمیمی جلوه می‌دهد.

همچنین باید اشاره کرد که در اندروید 15 استفاده از فضای صفحه در منوی شخصی‌سازی به شکل بسیار بهینه‌تری انجام شده بود. تمامی امکانات کلیدی در همان نگاه اول در اختیار کاربر قرار داشتند و نیاز به جست‌وجو یا ورود به زیرمنوهای مختلف احساس نمی‌شد. همین ویژگی باعث می‌شد که شخصی‌سازی، نه فقط سریع‌تر، بلکه لذت‌بخش‌تر و قابل‌دسترس‌تر باشد.

تصاویر پس‌زمینه؛ جلوه‌ای تازه و زنده برای تجربه‌ای شخصی‌تر

یکی از قابلیت‌های نوآورانه و چشم‌گیر که در اندروید 16 به مجموعه امکانات شخصی‌سازی افزوده شده، گزینه «تصاویر پس‌زمینه جادویی» است. این ویژگی زمانی فعال می‌شود که یکی از عکس‌های شخصی به عنوان تصویر پس‌زمینه انتخاب شود. در این حالت، سیستم به‌طور هوشمند اقدام به تجزیه‌وتحلیل تصویر می‌کند و در صورتی که اطلاعات عمق در عکس موجود باشد، سوژه اصلی را شناسایی کرده و آن را به شکلی هنرمندانه و برجسته، در قالب یکی از اشکال خلاقانه و خاص به نمایش می‌گذارد.

کاربر در این فرآیند می‌تواند شکل برجسته‌سازی، رنگ پس‌زمینه و شدت رنگ آن را نیز بنا بر سلیقه خود انتخاب کند. این نوع جلوه بصری به‌ویژه در تصاویری که چهره انسان یا سوژه‌ای شاخص در آن وجود دارد، بهترین عملکرد را دارد و نتیجه نهایی ترکیبی از جلوه‌ای سه‌بعدی، عمق بصری و جذابیت هنری خواهد بود. چنین طراحی‌ای نه‌تنها به صفحه اصلی شخصیت می‌بخشد، بلکه حس مدرن‌بودن و پویایی را نیز القا می‌کند.

در کنار این ویژگی، قابلیت دیگری با عنوان «افکت‌های زنده آب‌وهوایی» نیز در دسترس قرار گرفته است. این افکت‌ها با در نظر گرفتن شرایط آب‌وهوایی لحظه‌ای و واقعی محل کاربر، جلوه‌هایی همچون بارش باران، برف، مه‌آلودگی یا تابش ملایم نور خورشید را بر روی تصویر پس‌زمینه اعمال می‌کنند. این ویژگی عمدتاً برای تصاویر طبیعت و مناظر باز عملکرد مطلوب‌تری دارد، اما تجربه دیدن بارش برف بر روی تصویری پرتره نیز می‌تواند حس متفاوت و سرگرم‌کننده‌ای را ایجاد کند. چنین افکت‌هایی، با اینکه تنها جنبه تزئینی دارند، اما باعث می‌شوند صفحه نمایش، پویا و زنده‌تر به نظر برسد.

در نقطه مقابل، اندروید 15 در این بخش ساده‌تر ظاهر شده و تنها از یک گزینه به نام «تصاویر پس‌زمینه سینمایی» بهره می‌برد. این ویژگی، جلوه‌ای سه‌بعدی و ملایم را به تصاویر اعمال می‌کند تا نوعی حس عمق در آن‌ها ایجاد شود، اما در مقایسه با امکانات متنوع و پیشرفته اندروید 16، بسیار محدود و ابتدایی به نظر می‌رسد.

منوی تنظیمات؛ بازطراحی ظریف برای تجربه‌ای دلپذیرتر

صفحه اصلی تنظیمات در اندروید 16 از لحاظ ساختار کلی، تغییرات عمده‌ای را تجربه نکرده و همچنان همان حس آشنای گذشته را حفظ کرده است. بسیاری از گزینه‌ها همچنان در جایگاه منطقی و مورد انتظار خود قرار دارند و یافتن تنظیمات مختلف بدون نیاز به جست‌وجوی طولانی امکان‌پذیر است. با این وجود، برخی از زیرمنوها دچار جابجایی‌های جزئی شده‌اند که البته در مسیر کلی استفاده اختلالی ایجاد نمی‌کند.

یکی از اصلاحات قابل توجه در این نسخه، اضافه شدن پس‌زمینه‌های رنگی برای آیکون‌های منوی اصلی تنظیمات است. در نسخه‌های پیشین، منوی تنظیمات با طراحی ساده و بی‌روح، حالتی خنثی داشت که جذابیت بصری چندانی ایجاد نمی‌کرد. اما حالا این رنگ‌آمیزی هوشمندانه باعث شده تا محیط تنظیمات، حالتی سرزنده‌تر و دوستانه‌تر پیدا کند. این تغییر اگرچه ظاهراً جزئی به نظر می‌رسد، اما در افزایش درک بصری و تمایز میان بخش‌ها تأثیر قابل‌توجهی دارد.

افزون بر آن، در صفحات داخلی تنظیمات نیز تغییراتی اساسی اعمال شده است. در اندروید 15، هر بخش دارای پس‌زمینه‌ای یکنواخت با رنگی یک‌دست بود که از لحاظ بصری به جداسازی و تمایز بین بخش‌های مختلف کمکی نمی‌کرد. این یکنواختی باعث می‌شد همه صفحات تنظیمات شبیه به یکدیگر به نظر برسند و استفاده طولانی‌مدت از آن حس خستگی ایجاد کند.

در اندروید 16، این مشکل به‌خوبی شناسایی و برطرف شده است. اکنون هر بخش از تنظیمات دارای لایه‌ای دوم از رنگ است که با هاله‌ای روشن‌تر در پس‌زمینه قرار گرفته است. این تغییر در طراحی نه‌تنها به افزایش خوانایی و وضوح محتوا کمک کرده، بلکه باعث شده تا هر بخش حس و حال بصری مخصوص به خود را داشته باشد. چنین جزئیات هوشمندانه‌ای، در نهایت تجربه کاربری را غنی‌تر و تعامل با تنظیمات دستگاه را لذت‌بخش‌تر می‌سازد.

نمای برنامه‌های اخیر در اندروید 16؛ جزئیاتی ظریف در خدمت تجربه‌ای دلپذیرتر

در نگاه نخست ممکن است تغییرات ایجادشده در بخش «برنامه‌های اخیر» در اندروید 16 چندان چشمگیر به نظر نرسند، اما این تحولات ظاهراً کوچک، تأثیر محسوسی بر تجربه کاربری خواهند داشت. یکی از اولین تغییراتی که جلب توجه می‌کند، مدل فیزیکی جدید برای حذف برنامه‌ها از فهرست است. هنگامی که کاربر یکی از پنجره‌های فعال را به سمت بالا می‌کشد تا آن را ببندد، یک انیمیشن نرم و فنری ظاهر می‌شود که باعث می‌شود حرکت انجام‌شده طبیعی‌تر و پویاتر جلوه کند. این واکنش بصری کوچک، هرچند در نگاه اول ساده به نظر می‌رسد، اما حس تعامل مستقیم‌تری را به کاربر القا می‌کند و تجربه کلی را روان‌تر می‌سازد.

تغییر مهم‌تر اما به اضافه شدن یک منوی کشویی جدید مربوط می‌شود که به‌صورت منسجم و یکپارچه، گزینه‌های مهمی مانند مشاهده اطلاعات برنامه، اجرای برنامه به‌صورت تقسیم صفحه، توقف موقت برنامه، گرفتن اسکرین‌شات، انتخاب محتوای قابل کپی و چند قابلیت دیگر را در اختیار کاربر قرار می‌دهد. پیش‌تر در نسخه اندروید 15، دسترسی به این گزینه‌ها از طریق ضربه زدن روی آیکون برنامه که در بالای کارت برنامه قرار داشت انجام می‌شد. با وجود اینکه این روش عملکرد مشابهی داشت، اما طراحی آن چندان شهودی و کاربرپسند نبود و بسیاری از کاربران از وجود این قابلیت‌ها یا نحوه دسترسی به آن‌ها اطلاع نداشتند.

در اندروید 16، این مشکل با طراحی مجدد حل شده و اکنون این قابلیت‌ها به‌شکلی واضح‌تر و با دسترسی آسان‌تر ارائه شده‌اند. چنین بازطراحی‌ای نه تنها موجب بهبود تجربه کاربری شده، بلکه حس انسجام و نظم بیشتری را نیز به این بخش از سیستم عامل می‌بخشد. این روند بازطراحی که با ظرافت و دقت انجام شده، نشانه‌ای روشن از رویکرد جدید گوگل در توسعه اندروید است؛ تمرکز بر بهبود ظاهر، افزایش تعامل‌پذیری و ایجاد تجربه‌ای روان و هماهنگ.

با در نظر گرفتن آنچه نسخه آزمایشی فعلی اندروید 16 ارائه می‌دهد، به‌وضوح مشخص است که گوگل در این نسخه، بیش از هر زمان دیگری بر جلوه‌های بصری و نحوه ارائه عناصر رابط کاربری تمرکز کرده است. از آن‌جا که اندروید در سال‌های اخیر به بلوغ قابل‌توجهی در سطح امکانات و عملکرد رسیده و اکنون تقریباً فاقد کمبود جدی در زمینه قابلیت‌های اصلی است، طبیعی‌ است که مسیر توسعه آن به سوی بهبود طراحی، زیبایی‌شناسی، و راحتی استفاده سوق پیدا کرده باشد. در همین راستا، طراحی جدید و سرزنده Material 3 Expressive دقیقاً در همین نقطه تمرکز قرار دارد و توانسته جلوه‌ای نو و مدرن به رابط کاربری ببخشد.

البته باید این نکته را نیز در نظر داشت که چنین جلوه‌های بصری و طراحی نوآورانه‌ای ممکن است به‌طور کامل فقط در گوشی‌های پیکسل در دسترس باشند. هنوز مشخص نیست که تولیدکنندگان دیگر تلفن‌های هوشمند اندرویدی تا چه اندازه از طراحی جدید اندروید 16 و ویژگی‌های بصری آن در پوسته‌های اختصاصی خود بهره خواهند برد. احتمال دارد برخی از این قابلیت‌ها یا به‌کلی حذف شوند یا با طراحی‌های متفاوتی جایگزین شوند که تجربه‌ای کاملاً متفاوت را رقم بزند.