آیا خودروهای برقی و هیبریدی ضعف و یا خطری دارند؟
استفاده از وسایل نقلیه برقی و هیبرید (که هم موتور برقی و هم موتور درون‌سوز دارند)، در بسیاری از کشورهای دنیا روبه‌افزایش است. نگرانی‌ها درباره افزایش آلودگی هوا و محیط‌زیست استقبال از این نوع خودروها را افزایش داده است. درباره مزایای خودروهای برقی و هیبرید مطالب بسیاری خوانده‌ایم. اما آن‌ها نیز ضعف‌ها و حتی خطراتی دارند. البته ممکن است شماری از این ضعف‌ها تدریجاً رفع شوند اما در هر حال، دانستن ضعف‌ها و خطرات خودروهای برقی و هیبرید نیز به‌ویژه برای کسانی که قصد خریدشان را دارند، لازم است.
خطرات احتمالی استفاده از خودروهای برقی و هیبرید
ضعف‌ها و خطرات خودروهای برقی و هیبرید معمولا از ساختار و نوع کارکردشان ناشی می‌شود از جمله:
ولتاژ بالا
خودروهای برقی و هیبرید ولتاژ زیادی تولید می‌کنند، پس باید از تماس مستقیم یا غیرمستقیم و شوک ناشی از آن بپرهیزید. مثلا ولتاژ ناشی از جریان برق مستقیم خودروهای هیبریدی معمولا بین 48 تا 800 ولت است؛ حال آن‌که خودروهای عادی سوخت فسیلی معمولا با برق 12 تا 24 ولت کار می‌کنند.
دو عامل در شدت شوک الکتریکی موثرند: یکی اختلاف پتانسیل (ولتاژ) و دیگری جریان (آمپراژ). اگر حتی یکی از این دو مورد از حد آستانه فراتر رود، زندگی انسان را به‌خطر می‌اندازد. ولتاژ و آمپراژ خودروهای برقی و هیبرید به‌راحتی ممکن است از حد آستانه عبور کند و با ایجاد شوک الکتریکی جریان مستقیم (DC) به مرگ انسان منجر شود. به‌همین علت، نگهداری، وارسی و تعمیر این نوع خودروها تخصص و دقت بیشتری می‌طلبد.
باتری و احتمال آتش‌سوزی
با پیشرفت فناوری باتری‌سازی، دوام خودروهای برقی و هیبریدی نیز رفته‌رفته افزایش می‌یابد. اما اگر صاحبان خودرو درست از باتری استفاده و نگهداری نکنند، چه پیش می‌آید؟
وبگاه مشاوره بیمه AutoinsuranceEZ با تحلیل داده‌های مرتبط با حوادث آتش‌سوزی خودروهای برقی و هیبرید در سال 2020 دریافت که همه آن‌ها مشکل باتری داشته‌اند. آن‌ها نتیجه گرفتند که مشکلات مربوط به باتری بیشتر مواقع موجب آتش‌سوزی می‌شود و در موارد کمتری به سیم‌کشی خودرو آسیب می‌رساند.
پس باتری خودروهای برقی و هیبریدی خطری بالقوه‌اند. اگر یکی از این باتری‌ها منفجر شود، مواد مضر فراوانی از جمله اکسیدهای فلزی در هوا منتشر می‌کند. چنین انفجاری هم برای سلامتی انسان و هم برای محیط‌زیست زیان‌آور است.
خودروهای برقی کم‌صدا هستند
خودروهای برقی اجزای مکانیکی کمتری دارند و به‌جای موتور درون‌سوز، از موتور برقی بهره می‌برند که بسیار کم‌صداست. اما کم‌صدایی یا به‌تعبیری، بی‌صدایی خودروهای برقی و هیبرید برای عابران پیاده خطرناک است، زیرا بسیاری از عابران نزدیک شدن چنین خودروهایی را به‌سختی تشخیص می‌دهند و این موضوع برای کسانی که شنوایی ضعیفی دارند، خطرناک‌تر است.
به‌همین علت، شرکت‌های تولیدکننده خودروهای برقی و هیبرید در اروپا ملزم شدند تمام خودروهای سال 2020 و پس از آن‌را به سامانه صداساز مجهز کنند. اما خودروهای قدیمی‌تر همچنان این ضعف را دارند.
خطر نگهداری و تعمیر خودروهای برقی و هیبرید
خودروهای برقی و هیبرید با برق جریان مستقیم (DC) کار می‌کنند که هنگام کار ولتاژ بالایی دارد. پس هم مکانیک و هم صاحب خودرو هنگام تعمیر یا رسیدگی به چنین خودروهایی باید بسیار مراقب باشند، زیرا خطر برق‌برگرفتگی وجود دارد.
ولتاژ در بسیاری از اجزای خودروهای برقی و هیبرید، بیش از 60 ولت است. اجزایی که برق بیشتری مصرف می‌کنند ولتاژ بسیار بیشتری دارند که گاهی تا 650 ولت نیز می‌رسد. هر تعمیرکار یا فردی که با این خودروها کار می‌کند، حتما باید دستکش و لباس عایق بپوشد و از ابزارهایی استفاده کنند که پوشش عایق دارند.
کارشناسان می‌گویند، کاربران خودروهای برقی یا هیبرید حتما باید به دو موضوع توجه کنند: یکی اینکه از آتش‌سوزی ایمن بمانند و دیگر اینکه باتری‌های از کارافتاده را درست از چرخه خارج کنند تا به زباله الکتریکی تبدیل نشود. احتمال انفجار باتری در خودروهای برقی بسیار زیاد است. پس وقتی می‌خواهید قسمت‌هایی از خودرو را تعمیر یا تعویض کنید باید مهارت کافی داشته باشید یا کار را به کارشناس خبره این‌نوع خودروها بسپارید.
راه‌کارهایی برای کاهش ریسک و خطر خودروهای برقی و هیبرید
خودروهای هیبرید معمولا سوئیچ ایمنی دارند که روشی برای قطع کردن برق خودرو است. این سوئیچ، اتصال باتری با سامانه خودرو را قطع می‌کند. محل سوئیچ و فرآیند قطع برق خودرو به مدل خودرو بستگی دارد. توصیه می‌شود بعد از آن‌که موتور و باتری هیبریدی خودرو را خاموش کردید 15 دقیقه صبر کنید و بعد، کار تعمیر خودرو را آغاز کنید.
شتاب‌دهی ناگهانی به خودروهای برقی و هیبریدی خطرناک است. خودروهای برقی و هیبرید برخلاف خودروهای بنزینی یا دیزلی، حتی وقتی دور موتور کم است فورا شتاب می‌گیرند. قدرت موتور مستقیما به محور چرخان خودرو منتقل می‌شود و خودرو پیوسته شتاب می‌گیرد. وقتی خودرو سریع و مداوم شتاب بگیرد، باتری زودتر خالی می‌شود و برد عملیاتی خودروی برقی کاهش می‌یابد. پس رانندگان باید آرام و تدریجی شتاب خودرو را افزایش دهند تا باتری بیشتر دوام بیاورد.
- افزایش سرعت خودرو به بیش از 100 کیلومتر در ساعت، ممکن است به باتری خودرو آسیب بزند. لذا رانندگان باید با سرعت متوسط رانندگی کنند تا ایمنی و بازده باتری آسیب نبیند.
- رانندگان خودروهای برقی هیبریدی وقتی باتری را پُر یا شارژ می‌کنند بیشتر باید مراقب باشند. طی فرآیند شارژ باتری، خودرو به شبکه اصلی توزیع برق وصل می‌شود. پس باید تمام توصیه‌های ایمنی را رعایت کنند تا از بروز شوک جلوگیری شود. برای افزایش عمر باتری، کاربران باید باتری را تا 80 درصد ظرفیتش شارژ کنند.
توصیه‌هایی درباره کاهش خطرات احتمالی رانندگی با خودروهای هیبرید
کارشناسان می‌گویند، وقتی از خودرو هیبریدی استفاده می‌کنید، باید به این نکات توجه داشته باشید:
- بهتر است در حالت برقی (EV Mode) رانندگی کنید.
- پدال گاز را نرم و آرام بفشارید تا موتور الکتریکی، بیشتر عمر کند.
- پای‌تان را نرم اما به‌موقع از روی پدال گاز بردارید تا انرژی ذخیره‌شده بیشتری به موتور منتقل شود.
- وقتی پشت چراغ قرمز توقف کرده‌اید، دنده را به وضعیت N نبرید، زیرا در این حالت، انرژی خودرو بازیابی نمی‌شود و نتیجتاً باتری زودتر خالی می‌شود. اگر مدت زیادی توقف کرده‌اید، دنده را به وضعیت P ببرید.
آیا اگر باتری هیبریدی از کار بیافتد خودرو همچنان کار می‌کند؟
خودروهای هیبریدی علاوه بر موتور برقی اصلی، موتور درون‌سوز نیز دارند که با سوخت فسیلی کار می‌کند. پس اگر باتری خودرو خالی شد، فقط موتور الکتریکی از کار می‌افتد اما موتور درون‌سوز اگر سوخت داشته باشد، همچنان کار می‌کند، هرچند سرعتش محدود خواهدبود.
در چنین مواقعی باید خودرو را سریعا به تعمیرگاه منتقل کنید تا بررسی یا تعمیر شود. خودرویی که از کار افتاده است، استارت نمی‌خورد، چون برای استارت زدن، به برق باتری احتیاج دارد. اگر باتری آسیب دیده بود، بیشتر مراقب باشید.
عمر باتری‌های برقی و هیبرید چقدر است؟
دوام باتری به عوامل متعددی بستگی دارد که نحوه نگهداری و استفاده از باتری، مهم‌ترین آن‌هاست.
جمع‌بندی
استفاده از خودروهای برقی و هیبریدی یکی از راه‌های موثر کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و آلودگی‌های زیست‌محیطی است. اما پیش از به‌کارگیری این‌نوع خودروها باید معایب و خطرهای احتمالی‌شان را نیز در نظر گرفت تا به مردم و محیط‌زیست آسیبی نرسد.
