چرا خودروهای آتشنشانی قرمز هستند؟
شاید خیلی از مردم تاکنون از خود پرسیده‌اند که چرا رنگ ماشین‌های آتشنشانی قرمز است. و احتمالا با خود گفته‌اند، چون قرمز رنگ هشدار است و بیشتر جلب توجه می‌کند. اگر شما نیز چنین تصوری دارید، می‌توان گفت که مبنای پاسخ‌تان درست است، چون طبق آنچه در برخی منابع نوشته شده است، حدود یک قرن پیش خودروهای آتشنشانی را با همین استدلال قرمز رنگ‌آمیزی می‌کردند. تشخیص‌پذیری یا شناسایی آسان از مهم‌ترین عواملی بود که سبب شد خودروهای آتشنشانی را قرمز رنگ کنند. اما آیا واقعا قرمز همیشه بیش از سایر رنگ‌ها چنین خاصیتی دارد؟
طی دهه‌های گذشته درباره تشخیص‌پذیری قرمز و سایر رنگ‌ها مطالعات مختلفی صورت گرفته و نتایج قابل‌تاملی هم به‌دست آمده است. مثلا بررسی‌های جداگانه در برخی کشورها نشان داد رنگ‌هایی مثل زرد، زردسبز (یا سبز لیمویی) و سفید در شرایط مختلف نوری و جوی زودتر و راحت‌تر از قرمز تشخیص داده می‌شوند. شاید چنین مواردی سبب شد تا در اداره‌های آتشنشانی بعضی شهرهای دنیا قرمز با زرد و سبز لیمویی جایگزین شود. اما هنوز بسیاری از خودروهای آتشنشانی دنیا قرمز هستند. در ادامه این موضوع را مرور خواهیم کرد و البته درباره آن قضاوتی نداریم زیرا رد یا تایید یافته‌های پژوهشی در این‌خصوص کار متخصصان مربوطه است.
پیش از پرداختن به‌این موضوع، یاد شهدای آتش‌نشان را گرامی می‌داریم و به ماموران ایثارگر آتش‌نشان کشورمان ادای احترام می‌کنیم.
چرا خودروهای آتشنشانی قرمز هستند: رایج‌ترین نظریه چه می‌گوید؟
امروزه رنگ بیشتر خودروهای آتشنشانی دنیا قرمز است. رایج‌ترین و مقبول‌ترین نظریه در این‌باره می‌گوید، قرمز بین دیگر خودروها بیشتر جلب‌توجه می‌کند. برخی منابع نوشته‌اند، اولین خودروهای آتشنشانی قرمز رنگ‌آمیزی شدند تا از خودروهای مشکی متمایز شوند. طی سال‌های 1914 تا 1925 میلادی، هنری فورد رنگ مشکی را برای خودروهای فورد مدل T برگزید، زیرا مشکی زودتر از سایر رنگ‌ها خشک می‌شد و به‌سهم خود سرعت تولید کارخانه فورد را افزایش می‌داد. فورد مدل «تی» خودروی ارزان و بادوامی بود و در سال 1916 بیش از 50 درصد بازارهای دنیا را تصرف کرد. بدین‌ترتیب خیابان‌های دنیا پر از خودروهای مشکی فورد شد. رنگ قرمز بین آن‌همه خودروی مشکی، خوب جلب توجه می‌کرد. اما بعدها مطالعات نشان دادند که زرد و سبز لیمویی شب‌ها راحت‌تر دیده می‌شوند و بیش از قرمز جلب‌توجه می‌کنند. وقتی این یافته‌ها منتشر شد، اداره‌های آتشنشانی چندین کشور دنیا رنگ خودروهای‌شان را به سفید، زرد، آبی، نارنجی، سبز و حتی مشکی تغییر دادند. ظاهراً آن‌ها نیز در انتخاب این رنگ‌ها استدلال‌های خاص خودشان را داشتند.
چرا رنگ خودروهای آتشنشانی قرمز است: تاریخ و علم
قبلا در سال 1965 در انگلستان پژوهشی انجام شده بود که نشان می‌داد سبز لیمویی یا زرد روشن شب‌ها بهتر از قرمز دیده می‌شود و در شرایط نوری متفاوت نیز کلاً قابل‌تشخیص‌تر است. چند پژوهش دیگر نیز تایید می‌کردند که زرد در هوای ابری و بارانی راحت‌تر دیده می‌شود.
پس از انتشار این یافته‌ها اداره‌های آتشنشانی انگلستان روی خودروهای‌شان علامت‌های زردی کشیدند که شبرنگ بودند و وقتی نور به آن‌ها می‌تابید، نور را در همان راستا بازمی‌تاباندند و لذا به‌راحتی دیده می‌شدند. در آمریکا نیز مطالعات مشابه، نتایج یکسانی داشت و لذا اکنون شهرهای کوچک و حومه‌ای آمریکا بیش از پیش به زرد یا سبز لیمویی روی آورده‌اند.
در سال 2004 جیمز دی.ولس به‌سفارش اداره گشت بزرگ‌راه فلوریدا مطالعه‌ای انجام داد و دریافت که نور قرمز در روز بهتر دیده می‌شود اما تشخیص آن در شب مشکل‌تر است. پس می‌شد نتیجه گرفت، خودروهای قرمز هم که نور قرمز را منعکس می‌کنند، برای تشخیص در شب بهترین گزینه نیستند.
همچنین دو نورشناس موسوم به جیمز کینگ و استفان سولمون طی پژوهشی چهارساله، درباره سوانحی که برای خودروهای آتشنشانی شهر دالاس رخ داده بود تحقیق کردند و دریافتند خودروهای قرمز یا قرمز-سفید در مقایسه با خودروهای زرد لیمویی و سفید آمار تصادف بیشتری داشته‌اند. آن‌ها نتیجه گرفتند که قرمز در شرایط متغیر جوی سخت تشخیص داده می‌شود اما تشخیص زرد لیمویی راحت‌تر است.
استفان سولمون طی تحقیقی دریافت که خودروهای آتشنشانی زرد لیمویی تا 50 درصد آمار تصادف کمتری داشته‌اند. نتیجتا در دهه 1970 و اوایل دهه 1980 اداره آتشنشانی دالاس تغییر رنگ خودروهایش از قرمز به زرد لیمویی را آغاز کرد. علاوه بر این، نوارهای شبرنگ نیز به خودروها اضافه شدند. در سال 2009 اداره آتشنشانی آمریکا طی مطالعه‌ای دریافت که نوارهای شبرنگ، خیلی به شناسایی خودرو در هوای تاریک کمک می‌کنند.
شاید چنین بررسی‌هایی سبب شد تا خودروهای آتشنشانی از انحصار رنگ قرمز خارج شوند. امروزه بعضی از خودروهای آتشنشانی در کشور ما نیز زرد یا سفید رنگ‌آمیزی می‌شوند. مثلا خودروهای آتشنشانی فرودگاه‌ها اغلب زرد هستند اما در کل، قرمز همچنان رنگ غالب است.
نقش رنگ و سایر عوامل در میزان جلب توجه خودروهای آتشنشانی
احتمالا هر رنگی که برای خودروهای آتشنشانی انتخاب کنید، منتقدانی خواهیدداشت. حتی برخی منتقدان می‌گویند، امروزه که خودروها رنگ‌های متنوعی دارند، رنگ خودروی آتشنشانی دیگر چندان تعیین‌کننده نیست و شکل و ظاهر آن اهمیت بیشتری دارد. برخی از دست‌اندرکاران آتشنشانی نیز با استناد به تجربه‌های‌شان می‌گویند، استفاده از علائم و نوارهای شبرنگ بیشتر از رنگ به دیده شدن خودرو در تاریکی کمک می‌کند.
البته سهولت دید و شناسایی آسان در شرایط مختلف نوری و جوی شاید فقط یکی از عوامل موثر در انتخاب رنگ خودروهای آتشنشانی باشد. در این‌صورت لازم است، به عوامل دیگر مثل آثار روانی رنگ‌ها نیز توجه شود. مثلا از نظر بسیاری از مردم، قرمز رنگ هشدار و خطر است و شاید همین موضوع کمک کند تا مردم و به‌ویژه رانندگان در جاده‌ها و خیابان‌ها با مشاهده خودروهای قرمز آتشنشانی، در باز کردن مسیر و همکاری با ماموران جدیت بیشتری به خرج دهند. اما همان‌طور که پیش‌تر نیز گفتیم، درباره صحت این گفته‌ها متخصصان باید اظهار نظر کنند.
