چرا اپل، گوگل و سایر شرکتها برای خودشان فونت اختصاصی طراحی میکنند؟
اپل پس از نمایش تبلیغ معروف خود در رویداد ورزشی Super Bowl سال ۱۹۸۴ رسما Macintosh 128k را به عنوان کامپیوتری برای همگان معرفی کرد. این محصول دنیای کامپیوترهای شخصی را بهکلی متحول ساخت. در آن سالها طراحی به نام سوزان کِر مسئولیت خلق فونتها و آیکنهای دیجیتالی را برای ورود به عصر جدید کامپیوترها به عهده گرفته بود.
کِر در سال ۲۰۰۰ در مصاحبه با ژورنالیستی از تاریخنویسان دنیای فناوری گفت:
من مصرفکنندهای عادی بودم که آنها قصد جذبش را داشتند، کسی که جنبه گرافیکی [کامپیوترها] برایش جذاب بود. تجربیات کامپیوتری من آن قدرها زیاد نبود، ولی در همان زمان هم نسل اول کامپیوتر مک را از اپل دو جذابتر میدیدم.
در آن سالها، مک در مقایسه با اکثر کامپیوترهای شخصی که مبتنی بر خط فرمان بودند و درکشان برای بسیاری از کاربران دشوار به نظر میرسید، از رابط کاربر-پسندانهتری به نام GUI یا «رابط کاربری گرافیکی» استفاده میکرد. این سیستم برای اولین بار اجزایی را معرفی کرد که امروزه بسیاری از کاربران از همان ابتدای فعالیت کامپیوتری خود با آنها آشنا هستند: نشانگر موس، منوها، نوار اسکرول، پنجرهها، آیکن و تایپفِیسها (یا طرحهای حروف).
تا پیش از ظهور مک، همه حروف اندازه یکسانی را روی صفحات کامپیوتری اشغال میکردند. ولی با ورود صفحات و رابطهای جدید، حروفی مثل i و w عرض متفاوتی پیدا کردند. طراحانی مثل خانم کر برای اولین بار توانستند تایپفیسهایی با تناسب طبیعی بسازند که امر خواندن را سادهتر میکرد.
سوزان کر با این رویکرد جدید توانست نخستین مجموعه از تایپفیسهای مک را طراحی کند. یکی از اولین تایپفیسهای اپل Chicago نام داشت که همراه با اولین مک معرفی شد، سپس در سال ۱۹۹۷ با Mac OS 8 بازنشست گردید، و بعد دوباره در دهه ۲۰۰۰ با نسلهای ابتدایی آیپاد به بازار برگشت.
رنگ تیره و برجسته تایپفیس شیکاگو به منظور خوانایی بهتر بر روی نمایشگرهایی طراحی شده بود که رزولوشن پایینی داشتند. این ایده با هدف اصلی مک برای کاربر-پسندانه بودن مطابق بود. شیکاگو توانست با مشخصههای ویژهای مثل طراحی پلکانی و دندانهدار خود به یکی از اصلیترین جلوههای برند اپل تبدیل شود. مجله شیکاگو در سال ۲۰۱۸ در مقالهای در این باره نوشت:
[شیکاگو] تایپوگرافی بود که آینده اپل را از پیش خبر میداد: شرکتی شدیدا در معرض توجه که خیلی زود با فتح فلههای جدید شناخته و مشهور شد.
ترکیب پیشرفتهای فنی، ملزومات کاربردی و ملاحظات حوزه برندسازی باعث شد خلق شیکاگو ممکن شود و استفاده از آن گسترش پیدا کند. طراحی به نام کِسنیا سمرسکایا میگوید این عوامل همان فاکتورهایی هستند که باعث میشوند شرکتهای مختلف امروزه به دنبال طراحی تایپفیسهای اختصاصی خود بروند.
فناوریهای جدید، تایپفیسهای جدید
در دهه ۲۰۱۰ بسیاری از شرکتهای بزرگ دنیای فناوری به دنبال طراحی تایپفیسهای اختصاصی رفتند. اپل بعد از ۲۰ سال اولین فونت اختصاصی خود را با نام San Francisco در سال ۲۰۱۵ معرفی کرد. گوگل در همان سال Product Sans را به نمایش گذاشت و در سال ۲۰۱۷ فونتی به نام YouTube Sans را برای این مرجع ویدیویی روانه بازار کرد. البته فونت Roboto هم در سال ۲۰۱۱ برای اندروید منتشر شد. در کنار اینها شاهد عرضه فونتهای دیگری مثل Netflix Sans, Airbnb Cereal, Uber Move و Samsung One نیز بودیم.
سمرسکایا میگوید بخشی از تمایل شرکتهای فناوری به طراحی تایپفیسهای اختصاصی به انقلاب فناوریهای نمایش در گجتهای ما برمیگردد.
وقتی سوزان کر در دهه ۱۹۸۰ شیکاگو را برای اپل طراحی کرد، این تایپفیس روی ابتداییترین نمایشگرهای مبتنی بر پیکسل نشان داده میشد. اما طراحان امروزی با دستگاههایی سروکار دارند که نمایشگرهای بسیار پیچیدهتری روی آنها سوار شده است.
با افزایش رزولوشن صفحات نمایش، طراحان به روشهای جدیدی برای خلق فونتهای کارآمد و هویتدار در نمایشگرهای کوچکتر روی آوردند. برای نمونه، اپل فونت San Francisco را در سال ۲۰۱۵ ساخت تا روی macOS, iOS و tvOS کار کند.
سمرسکایا میگوید:
وقتی نمایشگرها همه دارای رزولوشنهای پایین بودند، نمیتوانستید آن قدرها تفاوتی میان تایپفیسها ببینید، و به همین خاطر محدودیتهای خیلی بیشتری از نقطه نظر طراحی وجود داشت. ولی حالا افراد بیشتری از نمایشگرهای پرتراکم استفاده میکنند، و ناگهان بستر مناسبتری برای خودنمایی و ایجاد ارتباط به وجود آمده است.
منتها فناوری صرفا امکانات طراحی را برای طراحان فونتها افزایش نداد، بلکه مخاطبان آنها را هم بیشتر کرد. با تحول فناوریهای همراه و فراگیری اینترنت، جهانیشدن و نیاز به رفع خواستههای مخاطبان کل دنیا بیش از پیش اهمیت یافت. حالا برای شرکتهایی مثل اپل، گوگل و فیسبوک که در تمام قارهها فعالیت دارند دیگر تنها خوانایی زبان انگلیسی کافی نیست.
سمرسکایا معتقد است:
وقتی با این نوع از چشمانداز جهانی طرف هستید، باید به مسائل مربوط به بومیسازی توجه کنید. اگر شرکتی در تایلند، گرجستان یا هر جای دیگری فعالیت میکند، حالا باید از نوشتار تمام این کشورها پشتیبانی کند.
افزون بر این، وقتی دامنه فعالیتهای یک شرکت جهانی میشود، آنها باید هزینههای استفاده از فونتها را هم در نظر بگیرند. برای نمونه، قبل از این که نتفلیکس تایپفیس اختصاصی خود را در سال ۲۰۱۸ معرفی کند، آنها مجبور بودند سالانه میلیونها دلار پول بپردازند تا از فونت Gotham استفاده کنند.
بخشی از این مسئله به خاطر این است که شرکتها نمیتوانند در برابر پیشرفتهای فناوری ساکت بمانند. رئیس بخش طراحی برند نتفلیکس، نوا نیتن، در مصاحبهای در سال ۲۰۱۸ گفته بود، شرکتهای صاحب فونت با افزایش شمار کاربران آنلاین سیستم درآمدزایی خود را مبتنی بر تعداد نمایش فونتها به صورت دیجیتالی تعیین میکنند.
تایپفیسها احساس دارند
سمرسکایا یادآور میشود که شرکتهای فناوری فوقالذکر با در نظر گرفتن سرعت و راحتی پردازش به طراحی تایپفیسهای اختصاصی خود پرداختهاند. او میگوید این شرکتها اگرچه کارآمدی را مهمترین فاکتور طراحی در نظر میگیرند، اما میخواهند تایپفیسهایشان جنبههای حسی هم داشته باشد.
به گفته این طراح، تایپفیسها نیرویی نامرئی دارند که به روشهای ماهرانه و بدوی روی زندگی روزانه افراد اثر میگذارد. مثلا، برای مجله نیویورکر، فونت Helvetica احتمالا حسی آشنا دارد چون افراد را به یاد مترو میاندازد. در آن سو، فونت Comic Sans احتمالا یادآور خاطرات دبستان است.
این یعنی تایپفیسهایی که توسط برندها استفاده میشود، خوب یا بد، حامل پیامهای فرهنگی است. سمرسکایا میگوید:
تایپفیسها تقریبا شبیه اسفنج عمل کرده و هر چیزی، از زمان خلقشان گرفته تا این که توسط چه شرکتهایی استفاده شدهاند، را به خود جذب میکنند. [پس] منطقی است که هر شرکتی بخواهد تایپفیس خودش را داشته باشد. آنها میخواهند روی روایت مورد نظرشان کنترل داشته باشند.
به همین دلیل است که فیسبوک چند وقت پیش از تایپفیس اختصاصی خود برای لوگوی جدیدش رونمایی کرد. هدف آنها این بود که شرکت فیسبوک را از شبکه اجتماعی فیسبوکی که این روزها مورد انتقادات زیادی قرار گرفته جدا کنند. اغلب اوقات شرکتها سعی میکنند با تایپفیسهای اختصاصی خود هویت کمپانیشان را تقویت کرده و آن را به گوش مخاطب برسانند.
برای مثال، یوتیوب میگوید فونت YouTube Sans را نامتعارف، رسا، ساده و جسورانه طراحی کرده تا شبیه پلتفرم این سرویس باشد. گوگل هم میگوید Product Sans ترکیبی از سادگی کودکانه متون کتابهای مدرسه و خلوص ریاضیاتی اشکال هندسی است تا در نهایت طعم و مزهای گوگلی پیدا کند؛ طعم و مزهای که نشان از روحیه سرزنده، تجربی و فناورانه این شرکت دارد.
در انتها، شرکت Airbnb هم میگوید فونت Cereal را به طور کلی گرد طراحی کرده تا احساس نزدیکی و دوستی را به کاربر منتقل کند. این احساسات همان خصوصیات ایدهآلی هستند که یک شرکت اجاره محل اسکان باید با آنها شناخته شود.
سمرسکایا در بخش پایانی صحبتهای خود میگوید تایپوگرافی فرهنگی زنده و در حال رشد است که همراه با فناوری و جهانیشدن توسعه مییابد.
داغترینها
اخبار مشابه
دیدگاهها (0 نظر)