نگهداری باتری خودرو در زمستان: توصیه‌ها و راهکارها
تامین برق لازم جهت استارت زدن و روشن کردن خودرو، از مهم‌ترین وظایف باتری خودرو است. باتری، انرژی شیمیایی را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند. بدون باتری خودرو روشن نمی‌شود و همین نکته اهمیت نگهداری از باتری خودرو در زمستان را آشکار می‌کند. سرما سرعت واکنش‌های شیمیایی درون باتری را کاهش می‌دهد و به‌همین سبب، ممکن است باتری نتواند برای استارت زدن خودرو برق کافی تولید کند. لذا در این مطلب، درباره نگهداری از باتری خودرو در زمستان توصیه‌ها و راه‌کارهایی ارائه شده است که توجه به آن‌ها می‌تواند از تضعیف باتری در زمستان جلوگیری کند و یا میزان آن‌را کاهش دهد.
نگهداری خودرو در محیط محصور از برف و سرما
یکی از ساده‌ترین کارها این است که تا جای ممکن خودرو را در محیط بسته یا مسقف نگه دارید تا مستقیما در برف و سرما نباشد.
بررسی اتصالات باتری
باتری خودرو باید در جای خود محکم باشد و کابل‌ها درست نصب شده باشند.
پر نگه داشتن شارژ باتری: پرهیز از استارت‌های مکرر و رانندگی‌های کوتاه
سرما باتری‌های خالی یا نیمه‌خالی را خیلی زودتر از باتری‌های پر از کار می‌اندازد. باتری سرب-اسید اگر کاملا پر باشد، یخ نمی‌زند مگر این‌که سرما شدید باشد. وقتی مشغول رانندگی هستید دینام باتری را شارژ می‌کند تا برای استارت بعدی پر شود. اما وقتی دما به کمتر از صفر درجه سانتی‌گراد کاهش می‌یابد، توان برق‌دهی باتری کم می‌شود و در دمای 18- درجه سانتی‌گراد حتی ممکن است توان باتری به کمتر از نصف کاهش یابد.
اگر در سرما مدام خودرو را روشن کنید و بعد از طی مسافتی کوتاه آن‌را خاموش کنید دینام فرصت نمی‌یابد باتری را شارژ کند. لذا همیشه و به‌ویژه زمستان‌ها حتی‌الامکان با برنامه‌ریزی صحیح چند مسیرپیمایی کوتاه درون‌شهری را با هم ادغام کنید. بدین‌گونه هم در زمان، هم در برق باتری و احتمالا هم در مصرف سوخت صرفه‌جویی می‌شود.
خاموش کردن چراغ‌های داخل و ابزارهای برقی غیرضروری خودرو
چراغ‌های سقف و داخل خودرو خیلی از باتری برق می‌گیرند. پس اگر موقتا جایی توقف کرده‌اید، خودرو را در جای امن و مناسب پارک کنید و چنانچه ضرورتی در کار نیست، چراغ‌های داخل خودرو و لوازم برقی غیرضروری را خاموش کنید.
پوشاندن باتری با روکش مخصوص
برای باتری خودرو پوشش‌های مخصوصی تولید می‌شود که می‌توانید زمستان‌ها باتری را با این روکش‌ها بپوشانید. این پوشش‌های عایق‌دار دو نوعند، برخی از آن‌ها به برق وصل می‌شوند و گرمای ملایمی تولید می‌کنند و برخی دیگر فقط روکش عایق هستند. هر دو آن‌ها می‌توانند از کاهش شدید دمای باتری جلوگیری کنند.
بهره‌گیری از دستگاه گرم‌کن بدنه موتور
سرمای شدید ممکن است غلظت روغن موتور را افزایش دهد و نتیجتا حرکت روغن در اجزای موتور سخت شود. دراینصورت، موتور دیرتر روشن می‌شود و باتری برای استارت زدن برق بیشتری مصرف می‌کند. گرم‌کن بدنه موتور (block heater) وسیله‌ای برقی است که به بدنه موتور خودرو وصل می‌شود تا روغن موتور را در سرمای شدید، گرم نگه دارد.
تمیز کردن باتری
باتری خودرو همواره باید تمیز باشد. باتری خودروهای بنزینی و گازوییلی، سرب-اسیدی است. واکنش‌های شیمیایی درون باتری‌های سرب-اسید تدریجا اطراف پایانه‌ها خوردگی و رسوب ایجاد می‌کند. برای پاک کردن خوردگی باتری خودرو شوینده‌های مخصوصی تولید می‌شوند اما با محلول ساده آب و جوش شیرین نیز می‌توان آن‌را پاک کرد. می‌توانید چنین عمل کنید:
- توجه کنید که خودرو حتما خاموش و باتری خنک باشد
- لباس و دستکش مناسب بپوشید و حتما عینک کار بزنید
- ابتدا کابل‌ها را از باتری جدا کنید. توجه کنید که اول کابل مشکی (منفی) و بعد کابل قرمز (مثبت) را جدا کنید.
- اطراف پایانه‌ها و نقاطی که سولفاته شده یا خوردگی و رسوب جمع شده است، جوش شیرین بمالید.
- سپس روی جوش شیرین کمی آب بریزید (می‌توانید آب و جوش شیرین را به‌نسبت 50-50 مخلوط کنید و یک‌جا روی خوردگی‌ها بمالید).
- جوش شیرین چون قلیایی است، با خوردگی‌های اسیدی واکنش شیمیایی نشان می‌دهد و کف‌هایی ظاهر می‌شوند.
- کمی بعد با مسواک یا فرچه سطح آلوده باتری را بسابید.
- در پایان، سطح باتری را با پارچه تمیز کنید.
- چانچه لازم بود می‌توانید این کار را تکرار کنید.
- نهایتا پس از آن‌که باتری کاملا خشک شد، در حالی‌که دستکش دست‌تان است، این‌بار ابتدا کابل مثبت (قرمز) و سپس کابل منفی (مشکی) را به باتری وصل کنید.
سنجش وضعیت باتری پیش از آغاز زمستان
پیش از آغاز زمستان باتری را آزمایش کنید تا اگر ایرادی داشت به‌موقع رفع شود. باتری‌هایی که در دیگر مواقع سال ضعیف عمل می‌کنند، ممکن است در سرما کاملا از کار بیافتند. اگر درباره خودرو اطلاعات فنی کافی دارید می‌توانید آب‌سنج (هیدرومتر) و ولت‌متر دیجیتال DC بخرید تا با سنجش وزن مخصوص و ولتاژ باتری به وضعیت آن پی ببرید. اگر نه، کار را به کارشناس بسپارید.
اندازه‌گیری شاخص آمپراژ باتری در سرما (CCA)
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های باتری خودرو آمپراژ آن در سرما است که به‌آن شاخص CCA (مخفف Cold Crank Amps) می‌گویند. این شاخص نشان می‌دهد که باتری در دمای 18- درجه سانتی‌گراد طی 30 ثانیه چقدر می‌تواند برق تامین کند. هرچه این عدد بیشتر باشد، یعنی توان تامین برق باتری در سرما بیشتر است. این عدد روی بدنه باتری درج می‌شود. کسانی که در مناطق سردسیر رانندگی می‌کنند باید باتری‌هایی با شاخص CCA مناسب به‌کار ببرند. شاخص CCA را می‌توان با دستگاه‌های آزمایشگر (tester) اندازه‌گیری کرد.
بهره‌گیری از شارژر تدریجی
شارژر تدریجی (trickle charger) برخلاف شارژر سریع عمل می‌کند. وقتی خودرو مدت طولانی بلااستفاده می‌ماند، باتری آن کم‌کم شارژ خالی می‌کند. این‌گونه مواقع و به‌ویژه در زمستان می‌توانید شارژر تدریجی را به باتری خودرو متصل کنید تا همیشه پر بماند. همانطور که پیش‌تر اشاره شد، باتری‌های خالی یا نیمه‌خالی در سرما زودتر از کار می‌افتند. شارژرهای تدریجی رگلاتوری دارند که میزان شارژ را تنظیم می‌کند تا باتری خودرو بیش از حد شارژ نشود، زیرا شارژ بیش از ظرفیت (overcharge) نیز برای باتری مضر است.
شارژ سریع در مواقع اضطراری
شارژر سریع، نوعی باتری ذخیره است که در مواقع لزوم به باتری متصل می‌شود و آن‌را سریع شارژ می‌کند. شارژر سریع برای مواقع ضروری وسیله خوبی است اما توصیه شده است در مواقع غیرضروری از آن استفاده نکنید زیرا به باتری خودرو فشار وارد می‌آورد. ضمنا چنانچه لازم بود می‌توانید از باتری خودروی دیگری نیز برق بگیرید.
جدا کردن اتصالات باتری؟
برخی توصیه کرده‌اند که اگر خودرو طی زمستان یک ماه یا بیشتر بلااستفاده خواهدماند، اتصالات کابلی باتری با خودرو را جدا کنید تا برق کمتری از آن نشت کند. شاید چنین باشد اما عیبش این است که اگر موقعیت اضطراری پیش آمد و خودرو لازم‌تان شد، نمی‌توانید فورا از خودرو استفاده کنید و ابتدا باید باتری را وصل کنید. پس شاید بهتر باشد به‌جای آن، با استفاده از راه‌کارهای مناسب، باتری را گرم و پر نگه دارید.
ایمنی: مهم‌ترین نکته
مهم‌ترین نکته، ایمنی است. باتری خودرو برق قابل‌توجهی تولید می‌کند و لذا هنگام کار با آن خطر برق‌گرفتگی یا سوختگی وجود دارد. پس حتما در هر مرحله از کار و به‌ویژه هنگام بررسی اتصالات کابل‌ها یا هنگام تمیز کردن باتری، دستکش عایق برق به دست داشته باشید و عینک کار به چشم بزنید.
