استفاده از گوشی همراه حین رانندگی: بازی با زندگی!

فرض کنید راننده‌ای با سرعت 30 کیلومتر در ساعت در خیابان رانندگی می‌کند. در همین حال، پیامکی برایش ارسال می‌شود. با یک دست‌ گوشی را برمی‌دارد و طی فقط 5 ثانیه پیامک‌ را باز می‌کند و می‌خواند. طبیعتا وقتی حواسش به نمایشگر گوشی است، دیگر جلوی چشمش و آن‌چه را که در خیابان می‌گذرد، نمی‌بیند. با این‌که 5 ثانیه به‌نظر زمان کوتاهی است، اما طی همین مدت کوتاه، خودروی او بیش از 30 متر در خیابان حرکت کرده است! به عبارت دیگر، او بیش از 30 متر تقریبا چشم‌بسته رانندگی کرده‌ است. حتی تصورش هم ترسناک است! ناگفته پیداست که چنین فردی تا چه‌اندازه جان خود و دیگران را به خطر می‌اندازند.

خیابان یا جاده تفاوتی ندارد؛ غفلت از مسیر پیشِ رو در هر دو صورت خطرناک است. در خیابان‌ها تراکم جمعیت و خودرو، و در جاده‌ها سرعت رانندگی بیشتر است. متاسفانه سالانه هزاران تصادف در سراسر جهان اتفاق می‌افتد که علتش توجه راننده به گوشی یا ابزارهای مشابه و بی‌توجهی او به رانندگی است.

چرا استفاده از گوشی همراه حین رانندگی خطرناک است؟

بسیاری از حوادث ناگوار به‌این علت رخ می‌دهند که شخص گمان می‌کند اوضاع را تحت کنترل دارد، در حالی‌که وقتی از قوانین تخطی می‌کند، دیگر اوضاع آن‌چنان که او می‌پندارد تحت کنترلش نیست. قوانین و توصیه‌های راهنمایی و رانندگی حاصل ده‌ها سال تجربه و پژوهش هستند. وقتی فردی حین رانندگی از گوشی همراه نیز استفاده می‌کند، تمرکز او بر رانندگی از سه جهت تضعیف می‌شود:

1. یک دست او فرمان را رها می‌کند تا گوشی را بر‌دارد.
2. چشم او مسیر پیش‌ِ رو را رها می‌کند تا متوجه گوشی ‌شود.
3. ذهن او تمرکزش بر رانندگی را از دست می‌دهد تا بر گوشی تمرکز کند.

نیازی به توضیح نیست که در چنین شرایطی تمرکز و تسلط فرد بر رانندگی تا چه‌اندازه کاهش می‌یابد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مکالمات غیرضروری، احساسی یا پرتنش راننده با سرنشینان خودرو و حتی استفاده وی از تجهیزات هندزفری برای پاسخگویی به تماس‌های تلفنی حین رانندگی نیز همچنان خطرناک است. استفاده از امکاناتی مثل مسیریابی ماهواره‌ای یا جی‌پی‌اس روی گوشی یا تبلت را نیز نباید استثنا دانست.

پژوهش‌ها درباره استفاده از تلفن همراه حین رانندگی چه می‌گویند؟

در یکی از نظرسنجی‌های انجمن ملی ایمنی آمریکا، 67 درصد افراد گفتند که به‌علت استفاده سایر رانندگان از تجهیزات نوین و ارتباطی احساس خطر کرده‌اند. اما فقط 25 درصد افراد اعتراف کردند که استفاده خودشان از فناوری، جان دیگران را به خطر انداخته است. تفاوت قابل‌توجه این دو عدد شاید ناشی از همان باور اشتباهی است که سبب می‌شود عده‌ای خودشان را راننده بهتری بدانند و تصور کنند که سهل‌انگارهای‌ آن‌ها برای دیگران خطری ایجاد نمی‌کند.

بسیاری از افراد از خطرات استفاده از تجهیزات هندزفری و دستیار صوتی آگاه نیستند. در نظرسنجی فوق‌الذکر 80 درصد افراد گفتند که به نظر آن‌ها استفاده از تجهیزات هندزفری ایمن‌تر است و 53 درصد افراد نیز دستورهای صوتی به‌جای استفاده از دست را بی‌خطر می‌دانستند. اما تحقیقات نشان داده‌اند رانندگانی که چه با دست و چه بدون استفاده از دست از گوشی همراه استفاده می‌کنند، تنها 50 درصد محیط اطراف‌شان را می‌بینند و لذا از عناصر مهمی مثل علائم توقف و محل عبور عابر پیاده غافل می‌شوند.

فناوری در این‌باره چه راه‌کارهایی دارد؟

در برخی کشورها ابزارهایی ارائه شده‌اند که روی گوشی نصب می‌شوند و وقتی خودرو در حال حرکت است تمام تماس‌ها و پیام‌های تلفنی را بلوکه می‌کنند. برخی از آن‌ها حتی می‌توانند قابلیت‌های صوتی گوشی را هم از کار بیاندازند و سرعت و توقف‌های ناگهانی خودرو را تشیخص دهند.

فناوری‌هایی که برای بلوکه کردن گوشی حین رانندگی طراحی شده‌اند دو نوعند؛ یا برنامه کاربردی هستند که باید روی گوشی نصب شوند و یا وسیله‌ای سخت‌افزاری هستند که درون خودرو تعبیه می‌شوند و مثل حصار جغرافیایی یا سد مجازی، ارتباط راننده را با گوشی یا وسیله ارتباطیش موقتاً قطع می‌کنند. بسیاری از اپلیکیشن‌ها رایگان هستند و گاهی شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات بی‌سیم آن‌ها را عرضه می‌کنند. تمام این محصولات جعبه ابزار اینترنتی دارند و کاربر تنظیمات مدنظرش را از طریق آن اعمال می‌کند.

آیا در صورت استفاده از فناوری مذکور، تماس اضطراری هم قطع می‌شود؟ خیر! چنانچه کاربر به کمک احتیاج داشت، می‌تواند با شماره اضطراری (مثلا در آمریکای شمالی 911) تماس بگیرد.

یادآوری: در ایران نیز هر فردی در مواقع اضطراری می‌تواند حتی با گوشی بدون سیم‌کارت با شماره 112 (هلال احمر) تماس بگیرد.

 

چنین نرم‌افزارها و راه‌کارهایی شاید از جهاتی بازدارنده باشند اما طبیعتا آسیب‌های خاص خود را دارند. مثلا بسیاری از نوجوانان و جوانان حتی در جوامع غربی گفته‌اند، بیشتر تماس‌ها و پیام‌هایی که حین رانندگی دریافت می‌کنند از سوی والدین‌شان است. طبیعتاً بسیاری از والدین برای آگاهی از وضعیت فرزندان‌شان با آن‌ها تماس می‌گیرند. پس قطعا بلوکه شدن چنین تماس‌هایی خردمندانه نیست. در چنین مواقعی آشکار می‌شود که مسئولیت‌پذیری راننده چقدر می‌تواند کارها را آسان‌تر کند. برای مثال، اگر راننده بتواند در بخش تنظیمات، موارد مهمی مثل تماس والدین یا خانواده را از سایر تماس‌ها مستثنی کند، چنانچه حین رانندگی گوشیش زنگ خورد مطمئن خواهدبود که تماس از سمت والدین یا خانواده اوست. لذا در اولین جای مناسب، خودرو را متوقف می‌کند و با آن‌ها تماس می‌گیرد. والبته اگر راننده به چنین سطحی از بلوغ فرهنگی برسد، اصلا به استفاده از ابزارهای محدودکننده چه احتیاجی دارد!

جریمه‌ استفاده از تلفن همراه حین رانندگی: راه‌کاری ضروری

طبق قوانین کشورمان استفاده راننده از هر وسیله‌ای که مخل حواس و تمرکز او باشد، ممنوع است. جریمه استفاده از تلفن همراه یا وسایل ارتباطی مشابه در کلان‌شهرها و در سرعت‌های بیش از 60 کیلومتر در ساعت، طبق تعرفه سال جاری شمسی، 100,000 تومان است و متخلفان 3 تا 5 نمره منفی نیز دریافت می‌کنند.

سایر کشورها نیز قوانین کم‌وبیش مشابهی دارند که گاهی حتی سخت‌گیرانه‌تر است. مثلا از ژوئیه 2021 استرالیا برای استفاده غیرمجاز از گوشی همراه حین رانندگی 1033 دلار استرالیا جریمه نقدی و 4 امتیاز منفی در نظر گرفته است. همه رانندگان اعم از رانندگان خودروهای سواری، کامیون و موتورسیکلت شامل این قانون هستند. اگر فردی که یک‌بار جریمه شده است طی کمتر از یک‌سال بار دوم تخلف کند، مجددا 1033 دلار جریمه می‌شود و این‌بار 8 امتیاز منفی می‌گیرد. اکثر رانندگان با این میزان امتیاز منفی، اعتبار گواهی‌نامه‌شان را از دست می‌دهند. حتی دوچرخه‌سوارها نیز اگر حین دوچرخه‌سواری از گوشی همراه استفاده کنند، 1033 دلار جریمه می‌شوند. دست گرفتن گوشی همراه یا حتی گذاشتن آن روی پا حین رانندگی و یا حین توقف پشت چراغ قرمز یا در راه‌بندان نیز تخلف محسوب می‌شود.

موثرترین‌ راه‌کار: مسئولیت‌پذیری و آموزش موثر

به معایب ابزارهای محدودکننده تماس حین رانندگی اشاره شد. جریمه‌ نیز راه‌کار ضروری و مناسبی است اما بازدارندگیش 100 درصد نیست. نمی‌توان بر هر راننده پلیسی گمارد و هر متخلفی را شناسایی کرد. بسیاری از متخلفان شناسایی و جریمه نمی‌شوند. بهترین ایمنی زمانی حاصل می‌شود که هر فرد به وظایفش آگاه باشد و مسئولانه به‌آن عمل کند. آموزش درست و موثر از اولین سال‌های تحصیل در مدرسه و نیز از طریق صدا و سیما نتایج ارزشمندی در پی خواهدداشت.