تاریخچه صنعت خودروسازی ژاپن
طبق آمارهای جاری، ژاپن سومین تولیدکننده بزرگ خودرو در جهان است. این کشور ۷۸ شرکت خودروسازی دارد و بیش از ۵.۵ میلیون نفر از مردمش در این صنعت شاغلند. به طور کلی نیز صنعت خودروسازی در اقتصاد ژاپن نقش به‌سزایی دارد و نوآوری و فناوری در آن مهم است. مزدا، تویوتا، نیسان، سوزوکی، میتسوبیشی و هوندا از خودروسازان معروف این کشور هستند.
تاریخچه صنعت خودروسازی ژاپن
اولین خودرو در سال ۱۸۹۹ وارد ژاپن شد. آن‌ها تولید وسایل نقلیه را در ۱۹۰۲ آغاز کردند و سپس تردد وسایل نقلیه عمومی و تجاری در جاده‌ها و خیابان‌های این کشور آغاز شد. اما اولین خودروی بومی ژاپن در ۱۹۰۷ ساخته شد.
اولین خودروی ژاپنی را «کوانوسوکو اوچیاما» در سال ۱۹۰۷ ساخت. در ۱۹۰۴ «تورائو یاماها» اولین اتوبوس ژاپنی را تولید کرد که ۱۰ نفر گنجایش داشت. پس از پایان جنگ جهانی اول، شرکت‌های متعددی با پشتیبانی دولت و ارتش سلطنتی ژاپن، تولید کامیون‌های نظامی را آغاز کردند. این روند به پیدایش شرکت‌هایی مثل تویوتا و نیسان انجامید و نقطه شروع صنعت خودروسازی ژاپن شد.
واحد خودروسازی شرکت «تویو کوجیو» در ۱۹۳۱ ایجاد شد و مزدا نامیده شد. شرکت نساجی «تویوتا جیدو شوکی» واحد خودروسازیش را در ۱۹۳۳ تاسیس کرد و آن‌را تویوتا نامید. همان سال یکی از شرکت‌های شکوفنده ژاپن موسوم به «نیهون سانگیو» نیز واحد خودروسازی تاسیس کرد که نیسان نام گرفت.
طی جنگ جهانی دوم، خودروسازی ژاپن عمدتا کامیون‌ها و اتوبوس‌های نظامی تولید می‌کرد. پس از جنگ، شرکت‌های ژاپنی فقط اجازه داشتند تعداد محدودی کامیون تولید کنند. تویوتا در آن دوره تقریبا همه دارایی‌هایش را از دست داد و ورشکسته شد. طی جنگ کره، قراردادهایی برای تولید وسایل نقلیه نظامی و قطعات یدکی با تویوتا منعقد شد که تویوتا از این بحران عبور داد.
سیاست‌های حمایتی و رشد صنعت خودروسازی ژاپن
از ۱۹۳۰ تا ۱۹۴۵ بسیاری از شرکت‌های خودروسازی آمریکایی در ژاپن فعال بودند. آن‌ها سالانه بیش از ۲۰۰۰۰ دستگاه خودرو تولید می‌کردند. اما تولیدات شرکت‌های ژاپنی کمتر از ۵۰۰ دستگاه در سال بود. محدودیت دسترسی به منابع سبب شده بود تا شرکت‌های ژاپنی از رقبای آمریکایی عقب بمانند.
در سال ۱۹۵۳ ژاپن مسیر صنعتی شدن را پیش گرفت که در نتیجه آن، حدود ۱۶ شرکت خودروسازی در این کشور تاسیس شد. دولت ژاپن نیز از آن‌ها حمایت کرد. مصوبه صنایع تولید خودرو به شرکت‌های ژاپنی کمک کرد در بازار، رقابت منصفانه‌ای داشته باشند.
تصویب این قانون، کار را برای تولیدکنندگان آمریکایی سخت کرد. به موجب این قانون، دو شرکت تویوتا و داتسون تاسیس شدند. سپس در ۱۹۵۵ نیسان تولید خودرو را آغاز کرد و پس از آن چندین شرکت دیگر نیز سربرآوردند.
طی سال ۱۹۵۵ تولید خودروهای ژاپنی افزایش یافت. همان سال، دولت ژاپن واردات خودرو از خارج را محدود کرد. چون بازار خودرو ژاپن در آن دوره رشد چندانی نداشت، بسیاری از کشورها با این محدودیت‌ها مخالفت نکردند. با هدایت وزارت صنعت و تجارت بین‌الملل، شکوفایی صنعت خودروسازی ژاپن آغاز شد. در ۱۹۵۳ میلادی ۱۰۰۰۰ دستگاه وسیله نقلیه در ژاپن تولید شده بود اما در ۱۹۵۵ تولید کشور به ۲۰۰۰۰ دستگاه افزایش یافت.
آغاز صادرات خودروهای ژاپنی
اواخر دهه ۱۹۵۰ ژاپن صادرات وسایل نقلیه به کشورهای مختلف را آغاز کرد اما صادراتش محدود و از چندصد دستگاه فراتر نمی‌رفت. در ۱۹۶۱ برای نخستین بار ۱۰۰۰۰ خودرو به خارج از کشور صادر شد و در دهه ۱۹۷۰ ژاپن حدود یک میلیون دستگاه خودرو به دنیا صادر کرد. در آغاز فرآیند صادرات، وسایل نقلیه ژاپنی چندان هوادار نداشتند، اما سرانجام کیفیت مطلوب و قیمت کم، سبب شد خودروهای ژاپنی جایگاه‌شان در بازار را بیابند. انجمن تولیدکنندگان ژاپنی خودرو در ۱۹۶۷ تاسیس شد و برای پیشرفت و رشد خودروسازان ژاپنی فرصت‌های جدیدی فراهم کرد.
تحریم نفتی کشورهای عربی عضو اوپک علیه آمریکا و دیگر حامیان رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۷۳ که به بحران نفتی در غرب انجامید، تمایل به خودروهای ژاپنی را در بازارهای جهانی افزایش داد، زیرا خودروهای ژاپنی موتور کوچکتری داشتند و سوخت کمتری مصرف می‌کردند. در آن زمان، ژاپن برای رشد و جهانی شدن موقعیت خوبی داشت. این کشور وسایل نقلیه جدیدی طراحی کرد که بر مصرف بهینه سوخت تاکید داشت. ورود ژاپن به بازارهای دنیا به سایر صنایع این کشور نیز کمک کرد.
در اوایل دهه ۱۹۷۰، ژاپن به لزوم خودکارسازی (اتوماسیون) فرآیند تولید پی برد. امروزه نیز فناوری در صنعت خودروسازی ژاپن نقش مهمی دارد. تولیدکنندگان با استفاده از فناوری‌ها و ربات‌های پیشرفته دیجیتال، تغییرات مهمی در بازار پدید آورده‌اند.
در اواسط دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ فروش خودرو رشدی انفجاری داشت. در سال ۱۹۶۲ در ژاپن ۱۴ درصد خانوارها وسیله نقلیه داشتند. اما این آمار تا سال ۱۹۷۵ به بیش از ۵۰ درصد افزایش یافت. با بهبود شرایط اقتصادی، افراد بیشتری به خرید وسیله نقلیه راغب شدند. ایده‌های نوآورانه و فناوری پیشرفته در این روند نقش مهمی داشتند. تویوتا نخستین شرکتی بود که توانست سالانه بیش از ۱۰ میلیون دستگاه خودرو تولید کند.
رشد صادرات خودروهای ژاپن
طی دهه ۱۹۷۰ محبوبیت خودروهای ژاپنی در انگلستان و آمریکا افزایش یافت. میتسوبیشی و هوندا برندهای پرهوادار بازار آمریکا بودند اما در انگلستان، نیسان هواداران بیشتری داشت. طی این دوره، خودروهای بسیاری صادر می‌شد. ژاپن با تولید خودروهای نسبتا ارزان توانست در سال ۲۰۰۰ یکی از بزرگترین خودروسازهای دنیا شود. صنعت ژاپن به‌رغم رقابت با خودروسازان نوپا اما قدرتمندی مثل کره جنوبی، چین و هند همچنان جایگاهش را حفظ کرد.
صنعت خودروسازی ژاپن پس از دهه ۱۹۹۰
پس از دهه ۱۹۹۰ و آغاز دوره طولانی رکود، صنعت خودروسازی ژاپن همچنان به رقابتش در عرصه جهانی ادامه می‌داد و این ناشی از رویکردهای این شرکت‌ها در تولید و برنامه‌های‌شان برای توسعه است.
در سال ۲۰۰۰ بیش از ۵۲ میلیون دستگاه خودرو در این کشور ثبت شده بود. از ۲۰۱۲ تولیدات داخلی ژاپن پیوسته افزایش داشته است و خودروسازان بزرگ ژاپن در جهان رشد کرده‌اند.
عوامل مهم در رشد صنعت خودروسازی ژاپن
عوامل مهم در رشد صنعت خودروسازی ژاپن را چنین برشمرده‌اند:
توسعه اقتصادی
تغییر نیازهای بازار داخلی
- ایجاد صنعت داخلی خودروسازی
آینده صنعت خودروسازی ژاپن
صنعت خودروسازی ژاپن با گذشت زمان تغییرات و پیشرفت‌های مختلفی را تجربه کرده است. شیوع کرونا بر این صنعت بسیار تاثیر نهاد. خواسته‌های مردم نیز در حال تغییر است. آن‌ها خودروهای هوشمندتری می‌طلبند. آگاهی از مشکلات جهانی از جمله آلودگی هوا و محیط‌زیست تقاضا برای فناوری‌های تجدیدپذیر، هوشمند و سازگار با محیط‌زیست را افزایش داده است. شرکت‌های ژاپنی به‌سبب قابلیت‌های‌شان در حوزه فناوری‌های پیشرفته و هوشمند در بازار جایگاه خوبی دارند.
طبق داده‌های سال جاری و پارسال، سه شرکت از ۱۰ شرکت بزرگ خودروسازی دنیا ژاپنی هستند و تویوتا در صدر این فهرست است.
