اثرگذاری بسیار بالای واکسن ویروس کرونای فایزر تایید شد

شرکت دارویی Pfizer و BioNTech ساعاتی پیش در بیانیه‌ای اعلام کردند که واکسن کووید-۱۹ آن‌ها توانسته تا ۹۰ درصد در پیش‌گیری از ابتلا به ویروس کرونا موثر باشد. پیش‌تر سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) گفته بود که واکسن‌ها برای دریافت مجوز این سازمان باید حداقل ۵۰ درصد اثرگذاری داشته باشند.

رئیس دانشکده سلامت عمومی دانشگاه براون، Ashish Jha، در مصاحبه‌ای پیرامون این خبر گفت: «اگر عدد اعلام شده در این بیانیه واقعا درست باشد، دستاورد مهمی حاصل شده است. این دستاورد از آن‌چه انتظارش را داشتم خیلی بهتر است و تفاوت بزرگی را ایجاد خواهد کرد.»

ادعای شرکت فایز و BioNTech مبتنی بر داده‌های اولیه‌ی به‌دست‌آمده از آزمایش بزرگی است که تاکنون بر روی ۴۳٫۵۳۸ نفر صورت گرفته. این دو شرکت امروز صرفا بخشی از داده‌های خود را به‌شکل عمومی منتشر کرده‌اند و نتایج تحقیقات آن‌ها هنوز توسط دانشمندان مستقل بررسی نشده است. شرکت‌ها همچنان به گردآوری اطلاعات از دوره‌های آزمایشی خود ادامه می‌دهند و متذکر شده‌اند که میزان اثرگذاری نسخه نهایی واکسن ممکن است عدد متفاوتی باشد.

واکسن فایز و BioNTech با کمک فناوری جدیدی مبتنی بر ژن‌ها ساخته شده که هنوز به اثبات نرسیده است. این فناوری با ورود خرده ریزی از ماده ژنتیکی ویروس کرونا به بدن انسان کار می‌کند. در مرحله بعدی سلول‌ها از دستورالعمل‌های رمزگذاری‌شده درون این خرده ریز ژنتیکی استفاده می‌کنند تا ویروس را بسازند، و سیستم ایمنی بدن می‌آموزد که چگونه باید با آن مبارزه کند. واکسن شرکت مدرنا هم از استراتژی مشابهی استفاده می‌کند.

واکسن‌های مبتنی بر ژن باید در دمای فوق سردی نگهداری شوند، به همین دلیل حمل و نقل آن‌ها دشوارتر است. واکسن فایز و BioNTech دارای دو دوز است که باید به‌فاصله سه هفته از یکدیگر تزریق شود، در نتیجه توزیع آن از نظر لجستیکی سخت‌تر واکسن‌های تک‌دوز است. این دو شرکت مدعی‌اند که محافظت در برابر ویروس هفت روز پس از دریافت دومین دوز واکسن حاصل می‌شود. در حال حاضر مشخص نیست که بدن پس از دریافت دوز اول تا چه اندازه در برابر ویروس مقاوم خواهد شد.

این واکسن پیش از استفاده عمومی باید توسط نهادهای نظارتی از جمله FDA تایید شود. این نهادها هر دو جنبه ایمنی و اثرگذاری واکسن را بررسی می‌کنند. تاکنون هیچ مشکل ایمنی مهمی در خصوص واکسن فایز و BioNTech گزارش نشده است. اما در گزارش امروز گفته نشده که چند نفر درگیر شکل‌های حادتر بیماری و چند نفر دچار شکل‌های خفیف‌تر آن بوده‌اند. ولی این اطلاعات در ارزیابی‌های FDA لحاظ خواهد شد.

این دو شرکت می‌گویند داده‌های ایمنی به چنان حدی رسیده که بتوانند تا هفته سوم نوامبر مجوز استفاده اضطراری را از FDA بگیرند. فایزر و BioNTech با دولت آمریکا به توافق رسیده‌اند تا ۶۰۰ میلیون دوز از واکسن خود را به مبلغ ۱.۹۵ میلیارد دلار در اختیار آن‌ها قرار دهند. این شرکت‌ها باور دارند که می‌توانند تا پایان ۲۰۲۰ حدود ۵۰ میلیون دوز و در سال ۲۰۲۱ حدود ۱.۳ میلیارد دوز واکسن تولید کنند.

با این حال، انتظار نمی‌رود که حتی پس از صدور مجوز FDA افراد عادی بلافاصله بتوانند واکسن را دریافت کنند. احتمالا در ابتدا توزیع واکسن برای کارکنان بخش درمان و بعد گروه‌های حساس محدود می‌شود.

چند شرکت دیگر نیز در مرحله سوم آزمایش‌های بالینی واکسن خود قرار دارند و انتظار می‌رود که نتایج کار آن‌ها به‌زودی منتشر شود. احتمالا در نهایت بیش از یک واکسن اثرگذار معرفی خواهد شد و FDA نیز می‌تواند به چند واکسن مجوز دهد. گروه «ائتلاف نوآوری‌های آمادگی در برابر همه‌گیری» یا CEPI ماه پیش گفته بود که واکسن‌های مختلف را با امید یافتن اثرگذارترین گزینه موجود با یکدیگر مقایسه خواهد کرد.

توسعه واکسن گامی مهم در تلاش برای مبارزه با شیوع ویروس کرونا است، اما نمی‌تواند به‌سرعت همه‌گیری جهانی کووید-۱۹ را به پایان برساند. این فرآیند حداقل ماه‌ها زمان خواهد برد و مدت‌ها طول می‌کشد تا افراد عادی واکسینه شوند. دکتر آنتونی فاوچی، مدیر موسسه آلرژی و بیماری‌های عفونی آمریکا، ماه گذشته گفته بود: «[واکسن] قرار نیست نیاز به رعایت احتیاط و حفظ تدابیر مربوط به تقویت سلامت عمومی جامعه را از بین ببرد.»