مصونیت در برابر ویروس کرونا می‌تواند بالاتر از حد انتظار باشد

بسیاری فکر می‌کردند که نقطه اوج همه‌گیری جهانی ویروس کرونا مربوط به ماه آوریل بوده، اما شرایط کنونی سراسر دنیا نشان می‌دهد که کووید-۱۹ هنوز در ابتدای راه است. تعداد مبتلایان جدید در روز چهارشنبه هفته پیش به رکورد ۲۰۰ هزار نفر رسید و از این تعداد ۵۰ هزار مبتلای جدید مربوط به ایالات متحده آمریکا بود تا از این حیث نیز رکوردی جدید برای این کشور به ثبت برسد. اگر تخمین‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC) درست باشد، تعداد واقعی مبتلایان احتمالا ۱۰ برابر آمار فعلی است.

کووید-۱۹ هنوز فاصله زیادی تا ریشه‌کن دارد و اگر مردم همکاری بیشتری در زمینه رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و پوشیدن ماسک نداشته باشد، مبارزه با این بیماری دشوارتر از هر زمان دیگری خواهد شد. ولی علی‌رغم تمام واقعیت‌هایی که درباره وخامت اوضاع وجود دارد، همزمان بارقه‌هایی از امید در میان یافته‌های گروهی از محققان سوئدی دیده می‌شود. این گروه که بر روی مصونیت ویروس کرونا تحقیق کرده‌اند می‌گویند میزان ایمنی ما در برابر کووید-۱۹ احتمالا بهتر از آن چیزی است که انتظار داشتیم.

ما ماه‌هاست که درباره ایمنی در برابر کووید-۱۹ صحبت می‌کنیم. هرچه این ایمنی بیشتر باشد، شرایط برای بیماران بهتر خواهد بود. ابتلای مجدد به کووید-۱۹ به دنبال از بین رفتن مصونیت درست مثل هر بیماری عفونی دیگری ممکن است، اما هرچه مدت زمان مصونیت طولانی‌تر باشد، شرایط برای استفاده از واکسن و دستیابی به ایمنی جمعی بهتر می‌شود.

تحقیقات قبلی نشان داده بود که مصونیت در برابر ویروس کرونا می‌تواند عمر کوتاهی داشته باشد و پس از شش تا دوازده ماه دوباره امکان ابتلای مجدد به کووید-۱۹ فراهم شود. برخی از تحقیقات حاکی از آن بود که مقدار آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده می‌تواند پس از سه ماه افت قابل توجهی داشته باشد. این آنتی‌بادی‌ها ترکیباتی هستند که توسط سیستم ایمنی بدن ساخته می‌شوند تا جلوی آلوده شدن سلول‌ها توسط ویروس را بگیرند. این یعنی هر آزمایش آنتی‌بادی که سه ماه پس از آلودگی انجام شود احتمالا پاسخ منفی خواهد داشت.

عده دیگری از محققان معتقد بودند که سایر جنبه‌های سیستم ایمنی از جمله سلول‌های T و B در این آزمایش‌ها لحاظ نشده است. سلول‌های T گلبول‌های سفیدی هستند که می‌توانند در صورت تماس ثانویه ویروس را بکشند. سلول‌های B هم سلول‌هایی هستند که می‌توانند آنتی‌بادی‌های جدید بسازند.

این اتفاق دقیقا همان نوع از واکنش ایمنی است که محققان سوئدی به دنبال آن بوده‌اند. گروهی از محققان موسسه کارولینسکای سوئد وضعیت آنتی‌بادی و سلول‌های T دویست نفر را آزمایش کرده‌اند. به ازای هر شخصی که نتیجه آزمایش آنتی‌بادی او مثبت بوده، دو نفر سلول T خاصی داشته‌اند که قادر به شناسایی و نابود کردن سلول‌های آلوده به ویروس کرونا بوده است.

سوئد سعی دارد با جلوگیری از اعمال هرگونه محدودیتی که مانع از انتقال ویروس می‌شود، در این کشور به ایمنی جمعی برسد.

این مطالعه نشان می‌دهد که مصونیت ممکن است از آن‌چه در ابتدا تصور می‌شد در درون جامعه گسترده‌تر باشد. دلیلش این است که دولت‌ها از آزمایش‌های آنتی‌بادی برای تعیین میزان شیوع کووید-۱۹ استفاده می‌کنند. کافی است تخمین اخیر CDC را در نظر بگیریم که می‌گوید تنها ۱۰ درصد از مبتلایان آمریکایی از طریق آزمایش PCR تایید شده‌اند. اگر حق با محققان سوئدی باشد، آزمایش آنتی‌بادی موفق به شناسایی افرادی نشده که از بیماری جان سالم به در برده و آنتی‌بادی ندارند اما در عوض دارای سلول T خاصی هستند که به آن‌ها مصونیت می‌دهد. البته گفتنی است که انجام آزمایش‌های سلول T در مقیاس بالا بسیار سخت‌تر از آزمایش‌های آنتی‌بادی است.

شیوع مجدد ویروس کرونا در آمریکا گواه آن است که این کشور هنوز فاصله زیادی تا دستیابی به ایمنی جمعی از طریق انتقال طبیعی ویروس دارد. روش سریع‌تر برای دستیابی به این ایمنی به‌واسطه واکسن خواهد بود. با این حال، تحقیق موسسه کارولینسکا نشان می‌دهد که عده زیادی از مبتلایان قبلی ممکن است در آزمایش‌های آنتی‌بادی ناشناخته باقی بمانند. این مسئله می‌تواند به نتیجه‌گیری‌های اشتباه در تحقیقات مربوط به ایمنی جمعی منجر شود.

با این همه، هنوز باید تحقیقاتی بیشتری انجام شود تا بدانیم که بازماندگان کووید-۱۹ به چه نوعی از ایمنی دست پیدا می‌کنند. از روی این تحقیق مشخص نیست که سلول‌های T صرفا مانع از ابتلای مجدد فرد می‌شوند یا جلوی انتقال ویروس را هم می‌گیرند. این مسئله از اهمیت زیادی برخوردار است. تحقیقات بیشتری باید انجام شود تا بدانیم که سلول‌های T قادر به فراهم‌سازی «ایمنی سِتَروَنی» (Sterilizing Immunity) هستند یا صرفا سلول‌های آلوده را از بین می‌برند و مانع از انتقال ویروس نمی‌شوند. ایمنی سترونی نوعی ایمنی است که موجب محافظت کامل بدن در برابر ویروس می‌شود.

سلول‌های T در این تحقیق سلول‌هایی را هدف قرار داده و نابود می‌کنند که آلوده شده باشند. آن‌ها با این کار جلوی آلوده شدن سایر سلول‌ها به ویروس را می‌گیرند. آنتی‌بادی‌های در گردش به ویروس می‌چسبند و مانع از اتصال آن‌ها به سلول‌ها می‌شوند، در نتیجه فرآیند تکثیر ویروس مختل می‌شود.

محققان موسسه کارولینسکا همچنین می‌گویند مبتلایانی که وضعیت حادتری داشته‌اند سطح بالاتری از آنتی‌بادی و سلول‌های T را به وجود آورده‌اند. افرادی که بدون علامت به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند سطح آنتی‌بادی کمتری داشته‌اند اما واکنش سلول‌های T را از خود نشان داده‌اند. این نتایج با یافته‌های تحقیقی در بریتانیا در تناقض است که گفته بود مبتلایانِ دارای نشانه‌های حاد سلول‌های T بسیار کمی داشته‌اند. در آینده باید تحقیقات بیشتری صورت بگیرد تا تفاوت‌های میان این دو مطالعه را نشان دهد.

شاید هنوز ندانیم که ایمنی ناشی از کووید-۱۹ دقیقا تا چه زمانی پابرجا خواهد بود، ولی این تحقیق سوئدی از نتایج نویدبخشی در این باره خبر می‌دهد. اگر تحقیق موسسه کارولینسکا صحیح باشد، بازماندگان ویروس کرونا که آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده کمی در بدن خود دارند همچنان می‌توانند مصونیت قابل قبولی در برابر ابتلای مجدد به کووید-۱۹ داشته باشد.