چرا شرکت‌های بزرگ از همکاری با فیسبوک در پروژه لیبرا کناره‌گیری می‌کنند؟

زمانی که فیسبوک پروژه رمزارز لیبرا را در ۱۸ ژوئن امسال معرفی کرد، این پروژه از همان ابتدا حتی برای شرکتی به بزرگی فیسبوک اتفاقی جاه‌طلبانه به حساب می‌آمد. این شرکت که از سال‌ها پیش میلیاردها دلار پول به جیب زده بود، حالا می‌خواست وارد دنیای ارز و اقتصاد شود. دیوید مارکوس، مدیر بخش بلاک‌چین فیسبوک، در طرحی به تشریح هدف لیبرا پرداخت و اعلام کرد که با شماری از قدرتمندترین شرکت‌های حوزه پرداخت به توافق رسیده تا آن‌ها از طریق نهادی به نام انجمن لیبرا بتوانند به توزیع و توسعه این پروژه بپردازند. فیسبوک می‌خواست لیبرا را به ارزی بین‌المللی تبدیل کند، و با توجه به همکاران سرشناسی که معرفی شده بودند، مانعی بر سر راه دستیابی به این هدف دیده نمی‌شد.

ولی حدود دو هفته پیش، شرکت پی‌پال به عنوان یکی از بزرگ‌ترین همکاران لیبرا اعلام کرد که از این پروژه کناره‌گیری می‌کند. به‌دنبال پی‌پال، شرکت‌های بیشتری مثل ویزا، مسترکارت، استرایپ و مرکادو هم خروج خود را از انجمن لیبرا اعلام کردند. با این حساب به جز PayU دیگر هیچ شرکت پرداختی در کنار فیسبوک و لیبرا باقی نمانده و PayU هم فعلا به درخواست رسانه‌ها برای اظهارنظر در این مورد پاسخی نداده است. همه این اتفاقات زنگ خطری را برای لیبرا به صدا درآورده که احتمالا از بغرنج‌تر شدن شرایط برای آینده این پروژه خبر می‌دهد.

از دست دادن پنج شرکت بزرگ در کمتر از دو هفته شاید برای کمپانی غول‌آسایی مثل فیسبوک مهم نباشد، اما زمان‌بندی وقوع این اتفاق اهمیت این مسئله را دوچندان می‌کند. فیسبوک قرار است در تاریخ ۱۴ اکتبر جلسه‌ای میان تمام اعضای انجمن لیبرا برگزار و نقش طرف‌های مختلف را مشخص کند. به‌علاوه، در این جلسه قرار است به سوالاتی پاسخ داده شود که جواب آن‌ها در طرح اولیه فیسبوک ارائه نشده. در نهایت این جلسه محلی است که اعضای انجمن لیبرا باید توافق‌نامه تازه‌ای را در آن امضا کنند.

این یعنی قرار است مسئولیت‌های خاص و زیادی به اعضای این انجمن محول شود، در نتیجه بهترین زمان برای خروج کسانی که نسبت به حضور در این پروژه تردید دارند، درست پیش از برگزاری این جلسه است. البته با این اتفاق فیسبوک می‌تواند اطمینان داشته باشد که سایر اعضا با اطمینان خاطر در این انجمن شرکت می‌کنند و به همکاری بلند مدت با لیبرا ادامه می‌دهند.

در خصوص شرکت‌هایی که از انجمن لیبرا کناره‌گیری کرده‌اند، به جز eBay، بقیه همگی پردازنده‌های پرداخت بودند که برای مقابله با کلاهبرداری، پولشویی و رعایت تحریم‌ها باید از قوانین خاصی تبعیت کنند. دولت‌ها احتمالا می‌دانند که ملزم داشتن لیبرا به رعایت این پیش‌نیازها کار ساده‌ای نخواهد بود، اما این پردازنده‌های پرداخت همچنان باید تابع قوانین باشند.

سناتور شاتس و براون پیش از خروج ویزا، مسترکارت و استرایپ در نامه‌ای خطاب به این شرکت‌ها نوشتند: «فیسبوک ظاهرا می‌خواهد بدون تعهد به رعایت قوانین شرکت‌های خدمات مالی از مزایای فعالیت‌های اقتصادی بهره‌مند شود.» در نتیجه بدیهی است که اگر تروریست‌ها و پولشویان از لیبرا برای فعالیت‌های خود استفاده می‌کردند، احتمالا ویزا، مسترکارت و سایرین به عنوان مقصر شناخته می‌شدند.

این مسئله شرکت‌های پردازنده پرداخت را به وحشت انداخت و احتمالا باعث خروج آن‌ها از انجمن لیبرا شد. ولی سایر همکاران لیبرا مشکلی از این بابت ندارند، چون آن‌ها عموما شامل سازمان‌های عادی، خیریه‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و سرویس‌دهندگانی مثل لیفت و اوبر می‌شوند. این شرکت‌ها به لحاظ قانونی با فشارهای یادشده مواجه نیستند و در نتیجه خطر خاصی آن‌ها را تهدید نمی‌کند.

مشکل بعدی که یکی از اصلی‌ترین مشکلات پردازنده‌های پرداخت با پروژه لیبرا به حساب می‌آید موضوعی است که احتمالا راه‌حلی برای آن وجود ندارد. کوین‌های مبتنی بر بلاک‌چین به عنوان یک سیستم مستقل بسیار خوب عمل می‌کنند، ولی مشکل اغلب آن‌جا پدید می‌آید که این کوین‌ها با سیستم‌های مرسوم بانک‌داری هم‌پوشانی پیدا می‌کنند. در روزهای آغازین پیدایش بیت‌کوین، پردازنده‌های تراکنش به عدم رعایت پیش‌نیازهای ضدپولشویانه متهم می‌شدند، تا بالاخره قانون‌گذاران آمریکایی سازوکاری برای شناسایی مشتریان (KYC) ایجاد کردند. پرتال‌های داخل و خارج از اکوسیستم مهم‌ترین و، از نظر قانونی، حساس‌ترین بخش‌های هر پروژه ارزی هستند و لیبرا هم از این قاعده مستثنی نیست.

این پروژه در طرح اولیه خود این مسائل را به پردازنده‌های پرداخت واگذار کرده و امیدوار بود که ویزا و مسترکارت بتوانند مطابقت‌های قانونی برای تبدیل دلار به لیبرا را برآورده سازند. ولی به دنبال خروج دسته‌جمعی این شرکت‌ها از انجمن لیبرا، این راهکار از دسترس خارج شده و فاکتورهایی که این شرکت‌های بزرگ را فراری داده احتمالا باعث کناره‌گیری سایر شرکت‌ها از این پروژه خواهد شد. هر شرکتی که این مسئولیت بزرگ را برعهده بگیرد، کار بسیار سختی خواهد داشت تا اعتماد دولت‌ها را نسبت به فیسبوکی جلب کند که حالا شاید در بدترین شرایط خود قرار گرفته باشد. البته کار لیبرا هنوز تمام نشده است، اما مسیر دشواری پیش روی این پروژه قرار دارد که روزبه‌روز دشوارتر می‌شود.